Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

Moest de Duitse droom Europa’s nachtmerrie blijven? Na de oorlog moest een wereld van welvaart worden opgebouwd. Hoe die welvaart te verdelen? Met al die plannen mocht niet gewacht worden. De oorlog kon slechts aflopen met een nederlaag van Berlijn. Daarom moesten de blauwdrukken voor de nieuwe wereld nu gemaakt worden, nu dat was september 1940.

In de cocon gaat het leven verder, onafhankelijk van de winter erbuiten. Tijdens een van die wonderlijke politieke salons stevende de kleine Willy Gillies op me af.

‘Heb jij zin een vriend van me te ontmoeten?’

‘Why should’nt I?’

We ontmoetten elkaar in Carlton Hotel in Lower Regent Street.

De vriend stelde zich voor: Frans Verreker.

Voor het gemak zal ik hem in dit verhaal bij die naam blijven noemen. Ik heb echter van meet af aan de echtheid betwijfeld. Zijn ware naam heb ik later leren kennen, maar die doet er nu niet toe. Laat ik er slechts van zeggen: hij was een Belg. Zoon van een bekend bankier. Hobby: zee-zeilen. Bekend met alle vaargeulen, ondiepten, lichten en vuren op de Franse, Belgische en Nederlandse kusten.

Hij begon zijn mening bekend te maken over een onderwerp, waarover everybody toen praatte. Moeten de redevoeringen van Winston Churchill in het parlement, niet direct via microfoons en BBC onder de aandacht van heel Engeland worden gebracht? De mensen van de propaganda dachten van wel. Sommige kranten schreven: het moet! Maar Winston zélf verzette zich met hand en tand. Engeland is een parlementaire democratie. De regering spreekt tot het volk via het parlement. De regering legt slechts rekenschap af via het parlement. Een rede via de radio, direct tot het volk gericht - dat kon er bij Churchill nog wel mee door, maar dan slechts bij hoge uitzondering. Uitzendingen direct uit het parlement zelf... no Sir! Zo kwamen we vanzelf op de rede die Winston in het Lagerhuis had uitgesproken, de rede van: wij zullen vechten op de stranden. Tijdens die historische zitting had Frank op de tribune gezeten. Toen Churchill de befaamde zin: wij zullen vechten op de stranden, had uitgesproken, boog de oude koningstijger zich voorover en fluisterde iets tegen Attlee. Wat had Winston gefluisterd? Frank was in the know.

‘We zullen vechten op de stranden... en we zullen ze op de kop slaan met lege whiskeyflessen, want we hebben niets anders.'

Een mooi verhaal, dat ik later nog vele malen heb gehoord en ik weet nog steeds niet of het waar is, maar dat doet er eigenlijk weinig toe, want de verhalen van King Axthur en de Tafelronde zijn vermoedelijk op dezelfde wijze ontstaan en waér geworden.

33