Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

HET COCON-GEVOEL

Walter Loeb kende ik al, toen hij omstreeks 1934 in de Rossinistraat in Amsterdam woonde. Duitse politieke emigrant. Tijdens de Weimar-illusie bestierde hij de schatkist van Thueringen met zo’n gelukkige hand, dat werd gezegd: ‘We moesten maar op de bankbiljetten laten drukken: ‘Gott sei Loeb und Dank, Geld ist immer da.’ In Nederland begon hij een soort bureau voor financieel beheer. Zijn gehele vernuft (en dat was geen klein beetje) gebruikte hij om vermogens van andere vluchtelingen uit de klauwen van de nazi’s te grissen. Verder beoefende hij met veel vlijt twee hobbies. Een Napoleon-verzameling. En een collectie ouderwetse speeldozen. Hij zag, zoals zovelen, de Duitse inval in Nederland aankomen. Over de afloop maakte hij zich weinig illusies. Eerst vermaakte hij zijn collectie speeldozen aan de omroep van Ome Keesje. De Napoleon-collec-tie sloeg hij bij een kruierij op. Daarna verhuisde hij naar Londen. In 1940 woonde Walter met hebben en houden Mi flat 110 Berkeley Court Bakerstreet. Politiek is geen beroep, maar een verslaving. In Bakerstreet organiseerde hij een politieke salon. Mensen van allerlei slag kwamen daar. Kamiel Huysmans, de Belg, Adam Cielkoz, de Pool, de Tsjech professor Pragier, de Engelsen Rennie Smith en Mary Sutherland. Soms kwam Lord Robert Vansittart binnenvallen. Lord Robert’s visie op het Duitse vraagstuk was het enige punt, waarover in de salon nooit meningsverschil ontstond.

Die bijeenkomsten, elke donderdagmiddag, hadden iets spookachtigs. Buiten viel Londen snel en zeker in puin onder de vrachtjes van de Luft-waffe. In alle straten hing een dichte rook. Fijn grijs stof drong tussen de kieren van vensters en deuren, het lag als een kille korrelige smaak op de tong. Maar in flat 110 sleepten Hilde en Grethe Kaffee und Kuchen aan, goed, de Schlagsahne was oorlogskwaliteit, maar de intenties waren Kur-fuerstendamm.

Ondanks het stemmengedruis kreeg je in flat 110 een cocon-achtig gevoel van: veilig-geborgen-zijn. De politici praatten weinig over the war, maar veel over de tijd daarna. De enige rechtvaardiging van een oorlog is immers de vrede die erop volgt. Hoe konden de Duitsers de manieren van de butcher-bird afleren?

32