Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

klein. De bruine bonen brachten nu uitkomst. Alle zakken werden in één sloep gestouwd, en afgedekt met zeildoek. Die sloep, zwaar en laag in het water liggend, werd een eind achter de ‘Empire Tide’ meegetrokken. De andere sloepen werden aan dek gehesen. Weliswaar werd dit gedeelte van de route door Russische vliegtuigen zwaar bewaakt, maar de mogelijkheid mocht niet worden uitgesloten dat zich toch een Duitse duikboot in de buurt zou wagen. Dan moesten er sloepen zijn voor het nu grote aantal opvarenden van de ‘Empire Tide’.

Aan boord van de ‘Empire Tide’ brak de bruine-bonen-tijd aan. Ander voedsel was er niet voor de schipbreukelingen, ‘s Morgens, ’s middags, ‘s avonds, altijd bruine bonen. Maar ze hadden behoorlijke kooien. Het schip was lekker warm. Alles was beter dan de open sloepen in de koude Ijszee.

Na tien dagen varen - na dertig keer bruine bonen - kwam Archangel in zicht. Ruim een maand geleden waren ze uit Engeland vertrokken, nu bereikten ze eindelijk Rusland. Van zeven mannen van de ‘Paulus Potter’, die per vliegtuig waren afgehaald en snel naar een ziekenhuis gebracht, moesten de onderste ledematen worden geamputeerd.

In Archangel hoorden ze het eerste nieuws van hun konvooi naar Moer-mansk. Met achtendertig schepen waren ze uitgevaren... acht kwamen in Rusland aan, de rest ging onder in de golven. Meer dan zevenhonderd zeelieden waren bij deze heldhaftige poging om Rusland hulp te verlenen, om het leven gekomen. Meer dan twaalfhonderd zeelieden echter waren in sloepen in Archangel aangekomen.

De bemanning van de ‘Paulus Potter’ werd met de ‘Samalek’ naar Glasgow teruggebracht. Ze kwamen er aan midden september 1942. Met het scheeps-hondje.

Ze kregen tijd om op hun verhaal te komen - dat was wel nodig. Daarna monsterden ze weer.

Voor de vrijheid.

Wanneer men in het zesde deel van Churchill’s Memoires het hoofdstuk leest dat de grote oorlogs-leider heeft genoemd ‘De arctische konvooien’ -en men laat de geest van de briefwisseling tussen Churchill en Stalin op zich inwerken, dan zucht men: ‘Achteraf gezien is het maar goed, dat de zeelui niet hebben geweten wat zich achter de schermen afspeelde.’ Bestond aan de geallieerde kant aarzeling om de konvooien de bescherming te geven, omdat men moest kiezen tussen wenselijkheid en beperkte mogelijkheid - men kan anderzijds moeilijk volhouden dat uit de telegrammen, die Stalin naar Londen stuurde, begrip spreekt voor de grenzeloze offers die de geallieerde zeelieden brachten, waarbij men echter mee in de

92