Niemand die het antwoord weet

— het duurde lang — ging ik in die achtergrond gezichten herkennen. Ze kregen een naam. Er zaten, naar verhouding, vrij veel onderwijzers in dat gesticht. Vooral die mensen voelden zich doodongelukkig. Hun roeping werd het drama van hun leven. Ze gaven hier in 'Oudenhof' graag en gratis les aan iedereen, die naar hen wilde luisteren. Dat verkleinde hun eenzaamheid. Van Anne Boersma heb ik in het gesticht veel geleerd. Hij was een onderwijzer van een jaar of dertig, schat ik, met peenkleurig haar. Een lelijke man. Hij mocht dan in fysiek opzicht afstotelijk zijn — dat vond ik hem althans — zodra hij naast je aan tafel zat, vergat je zijn vreemde haarkleur, zijn accent. Hij was een onderwijzer, zoals er maar een paar in de honderd jaar worden geboren. Van hem leerde ik een mondje Engels, en verder gaf hij me zo'n beetje Mulo. Maar een metgezel in de eenzaamheid was Anne Boersma niet. Hij was onmenselijk schuw. Toen ik hem tijdens de les even aanraakte, per ongeluk, schoof hij verschrikt een eind van me af.

'Ik ga voortaan wel aan de overkant van de tafel zitten'. 'Waarom?' vroeg ik. 'Je begrijpt het best'. 'Doe niet zo flauw'.

'Leo, ik moet hieruit, hoe dan ook. Ik wil niet in nieuwe rotzooi betrokken worden'.

'Ik moet er ook uit. Kwaadschiks of goedschiks'. Een paar honderd verpleegden maken veel lawaai. Overdag kwam ik eigenlijk nooit tot rust. Werken, eten, werken, eten. Na het werk kon ik, als ik wilde, ergens in een hoekje rustig wat gaan zitten lezen, of zo maar voor het raam wat naar buiten kijken.. . maar die rust bestond slechts in theorie. Als geen andere verpleegde op je af stoot om over ditjes en datjes te kletsen, kwam na een paar minuten altijd wel een verpleger je lastig vallen. Die hadden blijkbaar het consigne gekregen, de verpleegde mag nooit met zichzelf alleen zijn,

69