Amsterdam, je hebt een zoute smaak

'Wat ga je doen, als je gedaan gekregen hebt?' vroeg dan het moedertje.

'Ik denk, dat ik een kar sinaasappelen neem.' De kinderen kenden de naam en de functie van de lommerdbaas beter dan de graven van het Hollandse en Beierse huis. Soms speelden ze 'pandjes wegbrengen', dat wil zeggen: kledingstukken naar de bank van lening brengen. De meeste gezinnen bezaten niets dan wat er in de linnenkast lag en dat was niet veel: wat beddegoed en ondergoed, afgelopen! Een broek en een kieltje voor vader om naar zijn werk te gaan. En soms een kostuum, wat een weelde! De moeders waren oud als ze dertig jaar waren, en ze kleedden zich dan ook als oude vrouwen. In zekere zin waren de diamantbewerkers bevoorrecht boven de andere buurtgenoten. Het mocht dan zijn, dat bij het geringste zuchtje de industrie plat lag, de mensen van Henri Polak hadden geleerd voor zichzelf te zorgen, zo goed en zo kwaad als het ging. Ze offerden van hun weekloon bedragen, die naar verhouding in die dagen ongehoord hoog waren, contributie voor werklozenverzekering, voor de weerstandskas en voor wat niet al. Velen waren lid van 'Helpt Elkander', een vereniging die bij ziekte en dood bijsprong. Bovendien waren ze lid van min-of-meer godsdienstige colleges, die bij dood, huwelijk, geboorte of kerkelijke meerderjarigheid met geld en goede gaven bijsprong. Het schimmetje zekerheid, dat de diamantbewerkers bezaten, hadden ze zelf uit hun eigen armoedje bij elkander gespaard, want in het sociale leven wordt slechts zelden iets cadeau gedaan. Maar de anderen in de buurt, de duizenden ongeschoolde arbeiders, de venters en negocian-

9*