Er groeit gras in de Weesperstraat

is het goede woord. Naast elkander plaatsen, op voet van gelijkheid.

De grootste roofmoord aller tijden was achter de rug. Nederland werd bevrijd. Tijdens de oorlog had ik met mijn gezin in Engeland mogen verblijven. Ik kwam op het vasteland terug in uniform: oorlogscorrespondent, met een Amerikaanse slee, met royaal sigaretten en meat and vegetables, met toegang tot de benzinedepots van Eisenhower, en met een niet uitgeteerd corpus. Onderscheidingstekenen van de ware autoriteit in die dagen. De onderduikers kwamen weer boven de oppervlakte, onwennig knipperend tegen het zonlicht. De gemartelden strompelden terug uit Auschwitz en Sobibor en Majdanek. We hoorden namen van dorpen, ver weg in Oost-Europa, waarvan we vroeger het bestaan niet hadden vermoed. Nu waren ze ons zeer vertrouwd, ach bewounes. Mijn familie was geheel uitgemoord, maar ik had mijn gezin tenminste mogen behouden. Vergeleken bij het leed van duizenden anderen was ik een armzalig acteurtje, met een bescheiden rolletje; en tegelijkertijd zat ik eerste rij stalles, ik, de observator, de journalist, de broodschrijver met de vervloekte onhebbelijkheid van zijn vak, bij elk menselijk leed springt er in je hersens altijd de hondse gedachte naar voren: zit er een story in? In die eerste maanden hing ik veel rond in de 'd'IJsbreker' aan de Weesperzij. Ik had het café gekend voor de grote ramp; boven kon je vergaderen en beneden biljarten. Je dronk er toen een goed kop koffie, miljoenen jaren geleden. Nu, in 1945, kwamen de aangespoelden uit de onderduik naar de Weesperzij om er de stakkers te ontmoeten, met hun getatoeëerd nummer op de linker arm.

188