De Centrale, Vijftig jaar arbeiders-levensverzekering

Terwijl de slangen uit de manden kruipen, begint de film langzaam te groeien.

'Mijn ouwe heer schijnt uit de Bommelerwaard te zijn gekomen, dat maak ik althans op uit de verhalen, die hij me vroeger heeft verteld. Ik heb aan hem natuurlijk veel sterker herinneringen dan aan mijn moeder, die hij nog vijftien jaar heeft overleefd. Waar zijn eigen ouwe heer, dus mijn grootvader vandaan kwam, wist hij niet, hij heeft er, voor zo ver ik me herinneren kan, nooit over gesproken en als hij het wel had geweten, zou hij het me allicht hebben verteld, want de ouwe was een spraakzaam mannetje. Naar de naam te oordelen zou ik zeggen, dat zijn grootvader of zijn overgrootvader uit België kwamen. Van Boom, er schijnt bij Brussel een plaatsje te liggen, dat Boom heet. Nou ja, wat doet het er toe! Mijn ouwe kwam uit de Bommelerwaard, waar hij in een of andere negorij is geboren. Hij was watje zou kunnen noemen: een reizend arbeider. Zijn handen stonden beslist niet verkeerd. Hij kon een beetje timmeren en een beetje metselen, en hij kon ketellappen en stoelenmatten. Hij zei altijd: 'Ik deug nergens voor, maar ze kunnen me overal voor gebruiken.' Echt zo iemand, die van huis tot huis en van boederij tot boerderij zwerft. Maar meestentijds schijnt hij gewerkt te hebben als losse knecht in de drukke tijd bij de boeren. Hannekemaaier zullen we maar zeggen. Je kunt ook zeggen: een zwervende arbeider, een soort landbouwer, die wat wil verdienen.

De ouwe dronk als een spons. Wanneer ik later geheelonthouder geworden ben is het alleen maar, omdat ik een vader heb gehad, die de laatste paar jaar van zijn leven op het randje van het delirium gebalanceerd heeft. Dan kun je geen jenever meer zien. Dat drinken behoorde bij zijn vak, het was een beroepsziekte, zal ik maar zeggen, wantje had geen arbeidsbeurzen en als je tegen de tijd, dat het bij de boer druk werd, werk wilde hebben, moest je zorgen, datje bij een kastelein in de buurt in het krijt stond. Wie niet dronk kreeg geen werk, want de boeren kwamen bij de kastelein om te vragen of hij los volk wist.

IOI