De Centrale, Vijftig jaar arbeiders-levensverzekering

buurvrouw me een hesje had geleend, dat me paste. Zelf bezat ik geen blouse, die toonbaar was. Zoiets vergeet je niet, in je hele leven niet.'

Atje van Boom behoorde tot de kring van mensen, die ik 'mijn goede relaties' pleeg te noemen. Ik had hem vele malen eerder ontmoet. Hij bekleedde een of andere functie bij een vakvereniging, verificateur van zus-of-zo. Zijn werk had iets uitstaande met werkelozen. Hij beweerde verantwoordelijk te zijn voor een administratie, zonder welke tienduizenden arbeiders aan de honger en het Koninkrijk der Nederlanden aan de chaos ten prooi zouden vallen.

Die belangrijke functie, waarvan ik het fijne nooit heb begrepen, dwong Atje tot veel reizen. Als ik hem ontmoette was het meestal in een trein of op een station of in een tweede klas wachtkamer. Hij was zeer met zichzelf ingenomen, maar probeerde die menselijke ijdelheid zo veel mogelijk te verbergen; daarom sprak hij meestal over zijn werk, dat was voor hem de manier om over zich zelf te spreken.

Mijn kennis omtrent Atje bestond uit kleine gegevens. Rubriek: vluchtige ontmoetingen. Je praat over dingen, die in de krant staan en je roddelt een beetje over wederzijdse kennissen. Maar af en toe had Atje me ook wel eens iets uit zijn eigen leven verteld. Geen aaneengeschakeld verhaal. Alleen maar fragmenten. Hij bezat een hevige voorkeur voor het detail. Zo hij voor de continuïteit in elk mensenleven ooit enig gevoel heeft bezeten... hij heeft er tegenover mij nooit blijk van gegeven.

Ik wil nu wat meer van Atje gaan vertellen, maar omdat ik het verhaal van zijn leven slechts bij stukken en brokken heb vernomen, voel ik me thans als een man in het laboratorium van een filmfabriek, waar in manden en dozen een groot aantal losse einden celluloid door elkander krullen; en nu heeft die man 't in zijn hoofd gehaald van al die brokken en fragmenten een film te maken, nog wel een film waar een draad doorheen loopt. In die manden en dozen ligt veel onbruikbaar materiaal, en slechts een paar stukjes celluloid zullen een plaats in de film krijgen. Hoe die film er tenslotte uit zal zien, weet de man nog niet, en van het verhaal heeft hij slechts een vage voorstelling, enfin, hij begint maar vast.

ioo