De Centrale, Vijftig jaar arbeiders-levensverzekering

Frankrijk om te inspecteren en de voedselvoorziening te organiseren. Hij kwam terug met de boodschap:

'Ik moet je de groeten overbrengen van een zekere Victoriano Vineto.'

Victoriano was verpleger in het kamp.

'Waar zijn zijn vrouw en kind ?'

'Die zijn in Spanje gebleven. Hij gaat terug, heeft hij me in het geheim verteld. 'Mijn werk ligt in Madrid,' zegt hij, 'ik ben socialist en ik blijf bij mijn kameraden.'

Hij is teruggegaan!

Hij is er nog.

Er is sinds die dagen van de Spaanse burgeroorlog veel gebeurd. Een wereld zakte in elkaar. Millioenen mensen krepeerden in concentratiekampen, op de slagvelden, op en onder de zee, in de steden, waarop de bommen uit vliegtuigen regenden.

Ik zat in het Concertgebouw... de lezer sta mij toe, dat ik deze gedachtensprong maak, ik zat op 14 November 1951 in het Concertgebouw in Amsterdam. De Vara vierde haar vijfentwintigjarig bestaan met een prachtig concert onder leiding van Pierre Monteux. Ik had een plaats op het balcon gekregen en terwijl het orkest speelde, gleed mijn blik langs de namen, die tegen de buitenkant van de balustrade geschilderd zijn. Namen van beroemde componisten. Beethoven, Bach...

Plotseling drong het tot me door, dat er andere namen stonden dan ik er vroeger had gelezen. Ik las de naam van Cornelis Dopper. Die had er vroeger niet gestaan. Wanneer de oude namen door nieuwe vervangen zijn, weet ik niet.

Andere namen! Een ogenblik flitst door me heen: 'Zijn er ook namen van socialistische componisten bij ?'

Dat had Victoriano me indertijd gevraagd.

Maar ik had geen tijd, lang over die vraag na te denken, want de muziek greep mij vast en het me niet meer los. Het Radio Symphonie Orkest speelde De Internationale zo meeslepend als ik het nog nooit

95