De Centrale, Vijftig jaar arbeiders-levensverzekering

land hun eigen omroep-vereniging, met wel ruim honderdduizend leden, of misschien zijn het er tweehonderdduizend, want de groei is gewoonweg niet bij te houden en in Hilversum staat hun eigen studio, ja meneertje Vineto een eigen studio met een eigen orkest en een prachtig orgel... wil je het zien, maar natuurlijk kameraad, morgen gaan we kijken en dan zal je iets beleven, waarover je in je wildste dromen nooit hebt durven fantaseren. Hij zei:

'Het klinkt nogal fantastisch... en wat doe je druk, je lijkt wel een Spanjaard.'

De volgende dag reden we naar Hilversum en natuurlijk zag hij eerst het stadhuis van Dudok voor een studio aan en het gebouw van de Vara voor een klein kerkje. Maar toen we eenmaal binnen waren, kwam er een uitdrukking op zijn gezicht, die ik er voorheen nooit op had ontwaard. Victoriano voelde zich verslagen. Hij was verbluft. Zijn gewone, soms hinderlijke zucht tot betweterij, het hem volkomen in de steek. Hij bevoelde de wanden van de studioruimten, als wilde hij zich er van vergewissen, dat hem niet een of andere goocheltruc met onwezenlijke projecties werd voorgelepeld. Het orgel liet hij zich voorspelen en het mechaniek van de zwelkasten, die met de knieën door de organist in beweging worden gebracht, ontlokten hem uitroepen van verrukking, daarna werd hij stil van ontzag. Gedwee sjouwde hij achter ons aan, de trap op naar de torenkamer. Glorioso, glorioso, zo'n mooi uitzicht.

Later, toen we in een van de kamers een kopje koffie dronken en een stuk sprits aten, vroeg hij, hem uit te leggen hoe zoiets nu mogelijk was, financieel en organisatorisch, maar na tien minuten luisteren haalde hij mistroostig de schouders op:

'Van de manier, waarop jullie huizen kunt bouwen, begrijp ik niets, maar hoe jullie kans hebt gezien zo'n omroep in elkander te zetten, is me een volslagen raadsel.'

Hij zuchtte en toen zei hij ernstig, rustig en volkomen oprecht: 'Wij in Spanje zijn een stel barbaren... barbaren... barbaren... ik wou maar, dat ik als Nederlander ter wereld was gekomen. Hier kun je socialist zijn...'

9i