De Centrale, Vijftig jaar arbeiders-levensverzekering

ringsbedrijf, in die jaren uitgeoefend, niet alle even deugdelijk waren, en dat zeer dikwijls de kleine man van zijn spaarcentjes werd beroofd, doordat de solvabiliteit niet verzekerd was, of doordat de polisvoorwaarden allerhande ondoorzichtige bepalingen bevatten. Een toezicht door de Verzekeringskamer, dat later sanerend zou werken, bestond toen nog niet. En ten derde: het opzetten van een verzekeringsbedrijf bood de mogelijkheid om aan een aantal actieve mensen uit de socialistische beweging, die juist dóór hun activiteit op het gebied der propaganda voor politieke partij of vakbeweging uit hun vroegere werkkring waren gestoten, bij gebleken vakbekwaamheid, een nieuwe werkkring te verschaffen. De ontslagen na de spoorwegstaking van 1903 hadden de noodzaak van het openen van deze mogelijkheid nog eens zeer scherp geaccentueerd.

Redenen te over dus om het denkbeeld van het oprichten van een levensverzekering bedrijf te doen opkomen. Maar toch was die oprichting op zichzelf een brutaliteit, en een uitdaging. En wel mede door de begeleidende omstandigheden. Eerste uitdaging: de directeur, Nehemia de Lieme, die een groot aandeel had gehad in de voorbereiding, was nog geen 22 jaar! Tweede brutaliteit: van het kapitaal van f 50.000,—, verdeeld in aandelen van f 10,—, moest nog een niet onbelangrijk deel worden geplaatst. Juist dezer dagen ontvingen wij van de weduwe van een van de eerste werknemers van het bedrijf daarover nog een bericht. Zij schrijft, dat zij zich nog zeer goed de eerste moeilijke tijden herinnert, 'toen het loon soms 14 of 18 dagen te laat werd uitbetaald', en toen haar man, behalve voor het afsluiten van verzekeringen, ook op pad ging voor het plaatsen van aandelen, 'wat helemaal niet meeviel...'

Derde en vierde uitdaging, gericht tot de andere verzekeringsmaatschappijen: 'De Centrale' beperkte in haar statuten het dividend op de aandelen tot 4% (later zou dit in verband met de belastingtechniek 6% worden), een beperking dus van de rechten der aandeelhouders, geboren uit principiële overwegingen. En bovendien werd gesteld, dat eventuele winst, na deze dividendbetaling beschikbaar,

11