De Centrale, Vijftig jaar arbeiders-levensverzekering

muziek-, zang- en toneelverenigingen. Tegen deze achtergrond van vruchtbare, voor de toekomst van de socialistische beweging in ons land zo bijzonder vruchtbare gedachten en werkzaamheden, zie men de oprichting van 'De Centrale'.

Het denkbeeld van het oprichten van een verzekeringsmaatschappij en van een bankbedrijf voor de arbeidersorganisaties (want dit laatste was oorspronkelijk mede de bedoeling) hoort thuis in de gedachten-wereld van het zich, ook op economisch gebied, willen vrijmaken van de kapitalistische wereld door eigen activiteit. In deze gedachten-wereld passen de productieve associaties, waarvan er in die jaren vele zijn opgericht, doch waarvan slechts enkele hun bestaan konden handhaven. In deze gedachtenwereld past ook het oprichten van verbruikscoöperaties, en het steunen daarvan. De verbruikscoöperaties zijn in ons land op vele plaatsen zeer nauw verbonden geweest met de socialistische arbeidersbeweging, doch de principiële verbinding daarmede is thans belangrijk zwakker, al bestaan er 'goede betrekkingen', vooral met de vakbeweging, en ook met 'De Centrale'.

Het oprichten van een levensverzekeringsbedrijf was echter, hoezeer ook door de soort van doelstelling daarmede verbonden, toch van een andere aard dan het oprichten van verbruikscoöperaties of productieve associaties. Bij deze laatste met name kon het oprichten geschieden, en geschiedde het ook meestal, op plaatselijk initiatief, met plaatselijke krachten. Activiteit en beheersvorm kon men daarbij doen aansluiten. Een verzekeringsbedrijf moest landelijk worden opgezet, en bovendien, in verband met de financiële verantwoordelijkheid voor het geld van anderen, strak worden georganiseerd en geleid. Zulk een bedrijf eiste direct een ander soort vakbekwaamheid aan de top dan voor de meeste coöperaties en associaties nodig was.

Er waren goede redenen voor het oprichten van een verzekeringsbedrijf. Indien het goed werd geleid, zou het mogelijk zijn in de toekomst met behulp van te maken winsten de arbeidersbeweging te steunen, en aldus bij te dragen tot een wijziging van de grondslagen der maatschappij. Daarbij kwam, dat de praktijken in het verzeke-

10