De Centrale, Vijftig jaar arbeiders-levensverzekering

van Commissarissen, dat zij de jonge directeur Nehemia de Lieme hebben geruggesteund bij zijn streven om, met behoud der idealistische beweegredenen, aan het bedrijf een zo zakelijke vorm te geven, dat het de moeilijke strijd tegen gevestigde ondernemingen kon volhouden en winnen.

De weerslag van de idealistische motieven, die gedurende haar gehele bestaan De Centrale hebben beheerst, vindt een duidelijke uitdrukking in artikel 2 der statuten, dat bij de oprichting werd vastgesteld en tot de huidige dag ongewijzigd van kracht is gebleven. Het bepaalt, dat de tot uitkering komende winst bijna geheel wordt aangewend tot het langs wettige weg economisch, politiek of cultureel sterker maken van de arbeidersklasse.

Het is de wijze van uitvoering van dit artikel harer statuten, die De Centrale ook in de practijk van haar werk zo kenmerkend heeft onderscheiden van andere verzekeringsmaatschappijen.

Het ware echter een mistekening van de werkelijkheid te beweren, dat De Centrale met gejuich door de socialistische beweging van die tijd werd ingehaald. Integendeel, er waren nog al wat socialisten, die de jonge instelling met argwaan aanschouwden. Een der toonaangevende leiders van die dagen, mr. Pieter Jelles Troelstra, was in de eerste jaren een verklaarde tegenstander van De Centrale; hij gaf woord en geschrift aan zijn misnoegen uiting.

Spoedig verlaten door de kleine schare romantici, die De Centrale hadden willen gebruiken als een experimentele kolonie in het zakenleven - met openlijke argwaan en stille tegenwerking begroet in de kring, waar zij haar begunstigers wilde zoeken, stond de jonge verzekeringsmaatschappij voor bijna onoverkomelijke moeilijkheden. Wanneer men bij de poging tot verklaring van haar onmiskenbaar succes, de tol der waardering heeft betaald voor de mannen, die het bedrijf hebben geleid, dient men de verdere verklaring van haar groei en bloei te zoeken in de maatschappelijke omstandigheden van die dagen.

De gedachte aan een zekere mate van sociale zekerheid (hoe gering ook) is geenszins een uitvinding van onze moderne tijd. Prof. dr.

66