De Centrale, Vijftig jaar arbeiders-levensverzekering

Van anderen heb ik echter vernomen, dat Atje 'in zijn dooie eentje' wel degelijk nog andere werkzaamheden verrichtte. Die lagen op administratief terrein. Iedereen weet, dat er tijdens de bezetting in het geheim gelden werden ingezameld voor zekere fondsen, uit welker middelen uitgaven werden gefinancierd, die destijds slechts vagelijk konden worden vermeld. Het is zeker, dat Atje de huiskamer-bijeenkomsten, die hij bezocht, gebruikte om gelden voor deze fondsen in te zamelen. Het is kenmerkend voor zijn ordelijke persoonlijkheid, dat hij degenen, die geld schonken in het bezit wist te stellen van een ingenieuze vorm van kwitantie. Mij is door mensen die zeker tot oordelen bevoegd zijn, verzekerd, dat Atje's administratie ook gedurende de bezetting perfect in orde was.

Aan deze periode kwam echter een abrupt einde toen Atje bij een overval door de S.D. werd gegrepen. De koppige trots, die hij tegenover de Duitsers, die hem ondervroegen, toonde, prikkelde deze zodanig, dat zij hem zonder enig bewijs, als een gevaarlijke verzetsman behandelen. Ofschoon hem geen enkele directe daad van verzet tegen de bezettende macht kon worden ten laste gelegd, was zijn gedrag tijdens de verhoren de directe oorzaak van zijn opzending naar een concentratiekamp.

Talloos zijn de mensen, die Atje 'in het kamp' hebben meegemaakt. Hun verhalen stemmen in alle opzichten met elkaar overeen.

Omdat Atje nu eenmaal een 'administratieve aura' bezat en zijn persoonlijkheid rust en ordelijkheid suggereerde, werd hij door de leiding van het concentratiekamp al spoedig op de afdeling administratie te werk gesteld. Naar het oordeel van de Duitse kampleiding was hij een voorbeeldig gevangene; zijn medeslachtoffers wisten echter, dat Atje van zijn aanraking met de kamp-administratie gebruik maakte om vele gevangenen een administratieve dood te laten sterven. De hartstocht, met welke hij voorheen onbeholpen penningmeesters in de afdelingen van zijn vakbond achterna had gezeten ten bate ener goede boekhouding, richtte zich nu op een tegenovergesteld doel. Hij goochelde met registers, knoeide in lijsten, veranderde namen, het doden administratief voortbestaan en levenden admini

116