Het Amsterdam van Meyer Sluyser (artikel van Elsbeth Etty)

overlevenden zoals hij er zelf een was (hij wist met zijn vriend Loe de Jong te ontkomen naar Londen), schreef hij zijn zes bundels¹ schetsen over de Amsterdamse jodenhoek. 'Mijn boeken hebben bij hen een ruimte die leeg was, gevuld. In de gaskamers zijn familiegeheugens vernietigd.'

Meyer Sluyser had gelukkig een ijzeren geheugen. In Voordat ik het vergeet memoreerde hij: 'Als ik de ogen sluit, zie ik op de binnenkant van mijn oogleden de buurt zoals ik haar gekend heb gedurende de veertig jaren vóór Het Grote Verdriet.' In studies over joods Amsterdam zijn wel eens vraagtekens geplaatst bij de betrouwbaarheid van Sluysers geheugen. 'Het Grote Verdriet' zou zijn herinneringen aan de tijd dat iedereen er nog was, gekleurd hebben met nostalgie waardoor het beeld te mooi is geworden. Waarschijnlijk is dat zo, maar doet het er veel toe?

Aan het drama dat zich tussen Waag en Weesperpoort heeft voltrokken, ontleent 'de buurt' mede haar nostalgisch-mythische karakter en de mythe hoort evenzeer bij Amsterdam als de wellicht weinig florissante werkelijkheid. De boeken van Meyer Sluyser hebben Amsterdam iets essentieels teruggegeven: straten en huizen die onder de sloophamer kwamen en de mensen die er hebben geleefd, gesappeld en gewerkt.

GRILLIGE ROUTE DOOR HET DAGELIJKS LEVEN

De route waarlangs Meyer Sfuyser zijn lezers door de oude buurt voert, is grillig en zonder een goede kaart van het vooroorlogse Amsterdam is zijn tocht door straatjes en stegen, over markten, pleinen en grachten nauwelijks te volgen. 'Ik ga zonder schema, huppelend van de hak op de tak,' omschreef hij zijn procédé. Wie achter hem aanhuppelt, leert de weg kennen op het oude Waterlooplein, op Vlooienburg, Uilenburg en Marken. En passant behandelt hij thematisch alle aspecten van het dagelijks leven: hoe er gekookt en gegeten werd, hoe de sabbat en de joodse feestdagen werden gevierd, welke verschillende soorten slagers en broodjeszaken er waren, de populariteit van Henri Polak en diens dia-mantbewerkersbond, de invloed van de SDAP, welke theaters het populairst waren, wie de beste venters en wonderdokters waren, waar je precies wat kon kopen op het Waterlooplein en hoe er gepraat werd in jiddisch Amsterdams.

Over de Markensteeg, waar hij op de negen

— 122 —