Hier is de VARA

niet meer kon worden genegeerd, dus ook niet voor de omroep.

De tweede factor, die de beslissing in zake de zendtijd in even sterke mate heeft beïnvloed, was de erkenning door het Nederlands Verbond van Vakverenigingen en de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij, dat de V.A.R.A. in de Nederlandse omroep haar vertegenwoordigster was. Nadat in 1917 door de invoering van het Algemeen Kiesrecht was vastgelegd, dat de arbeiders van Nederland in staatkundig opzicht de gelijken van alle andere volksgroepen zijn — kon de prac-tische toepassing van het beginsel van het geestelijke federalisme bij de regeling van het omroepbestel niet voor de deur van de V.A.R.A. halt maken. De wetgever kon in de rechtsstaat Nederland niet de N.C.R.V. en de K.R.O. hun billijk en rechtmatig deel in de zendtijd geven, en de V.A.R.A. karig bedelen — ook al erkende men, dat K.R.O. en N.C.R.V. een levensbeschouwelijke richting vertegenwoordigden.

Er schijnen in het politieke leven enkele ״natuurwetten" te gelden. Een daarvan is, dat men een volksmassa van enigszins belangrijke omvang slechts voor eisen in beweging kan krijgen, waarvan de verwezenlijking in de ontwikkeling der feiten „logisch onontkoombaar" is. Waarmee gezegd wil zijn: zonder strijd zou de V.A.R.A. haar rechtmatig kwart van de zendtijd op 15 Mei 1930 waarschijnlijk nooit hebben verkregen — maar als haar eis niet rechtmatig was geweest, zou zij er ook nooit in geslaagd zijn die strijd met zoveel kracht te voeren.

Tegen het zendtijdenbesluit van Mei 1930 is een teugelloze agitatie gevoerd, waarin vooral de A.V.R.O. zich op weinig verheffende wijze heeft onderscheiden. Van deze campagne is niets terecht gekomen — „natuurlijk" niet.

De opzet, om door verwerping van de wettelijk verplichte luisterbijdrage de V.A.R.A. van armoe te laten overlijden is evenmin geslaagd. Die opzet kon niet slagen, omdat het ondenkbaar moest worden geacht, dat de arbeiders hun staatkundige gelijkberechtigdheid op één punt zonder slag of stoot weer zouden loslaten.

Om dezelfde reden moest ook de opzet, de V.A.R.A. in nieuwe financiële moeilijkheden te brengen door haar te verplichten haar eigen zendapparatuur te bouwen — schipbreuk lijden. De in 1935

78