Hier is de VARA

neutraliteit van de man, die gedachtenloos over ״schotjes en hokjes" babbelt, zonder iets van de historische ontwikkeling te weten. Bij deze brave neutrale Nederlander wilde het er simpelweg niet in, dat de verschillende geestelijke stromingen in ons land pas de zekerheid hebben, dat zij ook in de aether over vrije meningsuiting beschikken, wanneer zij hun uitzendingen zelfstandig kunnen verzorgen. Het is bij die neutrale mensen geen onwil om anderen te begrijpen, maar onmacht.

De kleurloze neutrale middenman — hoe onmachtig ook anderen te begrijpen —- vormde in het Nederland van 1925 echter een politieke macht, omdat de vooruitstrevende groepen van ״links" en ״rechts" in gescheiden kampen stonden, en omdat de betrekkelijk kleine groep der ״ik-ben-niks"-mensen, daardoor een sleutelpositie in het politieke leven innam, die in geen verhouding stond tot haar geestelijke diepgang.

Het was — gezien van hun beperkt gezichtspunt uit — geenszins domme tactiek, dat de zakenlieden, die als onderdeel van de verkoopafdeling van de Nederlandse Seintoestellen Fabriek een radio-omroep, de H.D.O. (Hilversumse Draadloze Omroep) hadden gesticht — dat die zakenlieden hun commercieel streven koppelden aan het locomotiefje van het politieke liberalisme. Voor de eigenaar van „De Telegraaf", de heer Holdert, kwam daar de niet te versmaden bijkomstigheid bij, dat hij tuk was op de order om de programmabladen van „zijn" omroep te drukken. De lieden, die om al deze redenen tegen de V.A.R.A. te hoop liepen, kregen daarbij steun van een groep grote werkgevers, voor wie Mussolini het begin en het einde van alle staatkundige wijsheid was. Die werkgevers richtten hun eigen radio-omroep op. Ze stuurden circulaires rond, waarin de ondernemers werden aangespoord die kapitalistische omroep te steunen.

Toen deze werkgevers-omroep na een kort doch smartelijk leven aan het eind zijner dagen was gekomen, (men smolt samen met de omroep van de heer Vogt) ging de H.D.O. de omroep van de heer Vogt eerst recht de verkeerde kant op. Men bond zich met zilveren ketenen aan de heer Holdert. Overwegingen van commerciële aard paarden zich aan het conservatisme van het achterlijkste deel der Nederlandse ondernemers.

72