Hier is de VARA

N.V.V. deed gelden. Duitsland had geleerd, dat de nazi's pas aan de macht konden komen, nadat de socialistische arbeidersbeweging op de grond was geworpen. S.D.A.P., N.V.V. en de met haar verwante organisaties gordden zich aan om te voorkomen, dat zoiets in Nederland zou kunnen geschieden.

De strijd tegen communisme en fascisme, in 1933 door S.D.A.P. en N.V.V. begonnen, geleid door een met bijzondere volmachten beklede commissie van Vijf, en uitgevoerd door honderden Bureaux van Actie en Propaganda in het gehele land, met het colportage-orgaan ״Vrijheid Arbeid Brood" — die strijd droeg een overwegend emotioneel karakter. Dat was in de eerste jaren haar kracht. Van die emotionele actie tegen nazisme heeft de V.A.R.A. ruimschoots haar deel gedragen. Kon het ook anders? De wijze, waarop de V.A.R.A. spontaan uit de volkskracht was ontstaan en gegroeid, de aard van haar werk, de bijzondere gevoelens, die de omroep bij de luisteraars opwekt, de natuurlijke drang tot popularisering der programma-stof — al deze omstandigheden moesten de V.A.R.A.-leiding er wel toe drijven op velerlei wijze de anti-nazi-gevoelens in de programma's een ruime plaats te geven. Hoorspelen, lezingen, satirische uitzendingen (zoals de vaak ten onrechte verguisde Teun de Klepperman), hekeldichten, spotliedjes, steken-onder-water en bedekte toespelingen gingen een ruime plaats in de programma's innemen. Bij de aanhang van de V.A.R.A. en bij een groep luisteraars die betrekkelijk dicht bij deze omroepvereniging stond, wekten deze uitzendingen levendige bijval. Maar bij anderen riepen ze heftige tegenstand op.

Er waren landgenoten, die de ontwikkeling van het nationaal-socialisme in Duitsland met leedvermaak volgden en heimelijk hoopten, dat een soortgelijk proces in Nederland de socialistische beweging hier te lande zou vernietigen. De tiende Mei van 1940 heeft in deze groep van hele, halve of kwart-fascisten een scheiding der geesten teweeggebracht. Toen zag men tot welke rampspoed het geflirt met totalitaire opvattingen leidde. Maar in de jaren, die aan die noodlottige datum voorafgingen, waren er te veel landgenoten, die het Italië van Mussolini en het Duitsland van Hitier nog zo gek niet vonden: de treinen reden er op tijd, en de socialisten zaten in de gevangenis.

103