Hier is de VARA

In het vierde hoofdstuk van dit boek is geschetst hoe de organisatievorm gaandeweg groeide van het voorzichtige begin tot het solide bouwwerk van afdelingen, federaties, districten, verenigingsraad en Hoofdbestuur. Hier was ervaring de leermeesteres. De ontwikkeling van de programma-arbeid werd ook door andere factoren dan ervaring beïnvloed.

De belangrijke wijziging in het beleid der programma-afdeling valt samen met de overwinning van het nationaal-socialisme in Duitsland in het begin van 1933• Na de verschrikkelijke ervaring van Wereldoorlog-Nummer-Twee, weet men, dat in Januari 1933, toen Hitier de macht veroverde, het gezicht van de wereld radicaal veranderd werd. Geen enkel land heeft zich op den duur aan de invloed kunnen onttrekken, die van deze gebeurtenis uitging, en zeker niet Nederland, dat aan de rand van de vulkaan lag.

״Fascisme betekent oorlog", was niet slechts een leuze, die in de propaganda opgeld deed. De drie woorden omvatten in alle simpelheid de slotsom waartoe elkeen moest komen, die de gebeurtenissen op het terrein der buitenlandse politiek met opmerkzaamheid volgde. Het kon kort duren of lang, maar de binnenlandse politieke toestand van Duitsland was een onderwerp, dat hoe langer hoe meer de geesten buiten dat land in beslag zou gaan nemen. Het dwong niet alleen degenen, die voor de militaire aangelegenheden in het land hunner geboorte verantwoordelijkheid droegen, tot ernstig nadenken over nieuwe vraagstukken en over de conclusies, die moesten worden getrokken. Spoedig moest bij het opstellen en goedkeuren van staatsbegrotingen met de nieuwe toestand rekening worden gehouden. Sinds het noodlottige jaar 1933 moesten besprekingen over onderwerpen van openbaar en vaak ook van persoonlijk belang, in toenemende mate worden gevoerd tegen de achtergrond van wat in Duitsland gebeurde. Geen instelling van openbaar nut kon deze feiten veronachtzamen, ook de omroep niet.

De gebeurtenissen van begin 1933 hadden op de democratisch-socialistische beweging van Nederland een sterke weerslag gehad. Andere staatkundige bewegingen in ons land ondergingen die invloed eveneens. Maar het lag in de natuur der dingen, dat de anti-fascistische stroming zich het eerst en het sterkst in de kringen van S.D.A.P. en

102