Twaalf burgemeesters, 500 jaar Amsterdam (met Fred. Thomas)

50 JOOST SYBRANDSZ. BUYCK 49

lijke wreedheid, waarmee de uitvoerende macht hem zocht te handhaven. Bovendien groeide, ook onder de beste Katholieken, het verzet tegen de Spaanse macht, de overheersing, die vreemd aan land en volk, zich met geweld deed gelden. Over de juiste verhouding tussen andersdenkenden en Katholieken in het Amsterdam dier dagen lopen de meningen al evenzeer uiteen Hoe lang steunde het Katholiek gezag nog op een meerderheid der bevolking, of heerste men slechts gedekt door de manschap, die tot zijn beschikking stond ? Dit laatste is ongetwijfeld meer dan eens het geval geweest, maar toch zou men verkeerd doen de gedragslijn, waarin de stedelijke overheid tot het laatst toe heeft volhard, uitsluitend op persoonlijke overtuiging en inzicht der betrokkenen terug te wijzen, daarbij ten hoogste gesteund door een Katholieke minderheid en beinvloed door de geestelijkheid der stad. Deze gedragslijn toch mag in menig opzicht typisch Amsterdams heten, gericht op een zo onafhankelijk mogelijke positie ten opzichte van het centraliserend gezag, een heilig Amsterdams egoïsme, dat ook in later tijd nog menigmaal met hoger macht in botsing zou komen.

Zeker, de politiek van Joost Buyck en zijn medebestuurders was Katholiek en Koningsgezind, maar uiteindelijk Amsterdams. Bleef men aan den enen kant van den vrijheidsstrijd afzijdig en weigerde men zich naar Prins en Staten te schikken, anderzijds wenste de stedelijke overheid elke Spaanse bevoogding of invloed te weren. Tot het uiterste heeft het stadsbestuur zich verzet tegen het legeren van Spaans garnizoen, hoezeer dit ook zijn macht en oogmerken had kunnen begunstigen. Opmerkelijk is het evenzo, dat de pogingen, door het Gereformeerde bevolkingsdeel aangewend om met geweld den gang van zaken in andere richting te leiden, steeds geschiedden steunende op eigen kracht en zonder hulp van buiten. Het duidelijkst bleek dit in Februari 1567 toen Calvinisten en Katholieken gewapend tegenover elkander stonden, terwijl buiten de poort Hendrik van

Twaalf Burgemeesters 4