Twaalf burgemeesters, 500 jaar Amsterdam (met Fred. Thomas)

JOOST SYBRANDSZ. BUYCK 46

Kamperhoofd — de tegenwoordige Prins Hendrikkade — bolwerken eveneens met geschut bezet, die aldus het Y bestreken. In het Oosten der stad lag de Lastage met haar werven en verwante bedrijven nog altijd buiten den stadsmuur. Tegen verrassende overvallen werd zij beschermd door den Montel-baenstoren, een voorpost der stedelijke verdedigingswerken. Buiten de eigenlijke stad vond men langs de binnenzijde der huidige Haarlemmerstraat een wijk van vissers en viskopers, waaraan nog de Binnen Visschersstraat herinnert. Zuidelijker bereikte men het Karthuizerklooster, en geheel naar het Westen, nu Haarlemmerdijk en Vinkenstraat, een buitendijks land, de ״Rietvinck" genaamd, gelegen voorbij de limietpaal der stad, waar op 31 Juli 1566 de eerste haghepreek der Gereformeerden van Amsterdam werd gehouden. De laatste maal geschiedde dit op 25 Mei 1578, ditmaal aan de andere zijde der stad langs den Sint Anthoniesdijk., buiten de limietpaal van het Leprozenhuis. De stad telde twee hoofdkerken voor de parochies van Oude en Nieuwe Zijde. Verder vijf kapellen, drie gasthuizen, negentien kloosters en een Begijnhof. Het grootst en meest bekend was het Minderbroedersklooster, gelegen tussen den Oude Zijds Achterburgwal en de huidige Nieuwmarkt. Acht grote en kleinere poorten gaven toegang tot de veste, de zwaarste waren in het Westen de Haarlemmerpoort en de Sint Anthoniespoort, thans het Waaggebouw, in het Oosten.

Dit Amsterdam was altijd nog de middeleeuwse stad. Haar handel en scheepvaart !bepaalden zich tot verkregen betrekkingen in West- en Zuid-Europa, het Noord-Oosten vooral. Hadden de grote gebeurtenissen reeds lang hun schaduw vooruit geworpen, het keerpunt der Amsterdamse historie naderde thans snel. Uit het oude zou een nieuw Amsterdam geboren worden; een roemrijk en schoon verleden moest wijken voor een anderen tijd, die nieuwe schoonheid en groter glorie brengen ging. Die overgang, de jaren 1567 tot 1578, is wellicht de moeilijkste tijd ge-