Twaalf burgemeesters, 500 jaar Amsterdam (met Fred. Thomas)

JOOST SYBRANDSZ. BUYCK 3¹

Ook huisknechten stonden er met fakkels en lantaarns om verre gasten veilig thuis te brengen. Bij het afscheid nam Christiaan zijn gastheer een ogenblik ter zijde. Hij riep ook Joost Buyck, die reeds het huis verliet. Toen zij gedrieën waren, sprak de Koning: ״Alleen een ridder is Occo's dochter waardig!" Hij lachte; ondanks alle gulheid van het ogenblik, den goeden zin en vrienschap, wel wetend wat hij deed.

Occo fronste de wenkbrauwen, Joost Buyck vertrok geen spier van zijn gelaat. Enige dagen later werd de jonge Joost in den adelstand verheven. Den Koning baatte het niet. Zonder geld ,,toech hy al stilzwygende ende al heymelicke uit de stede ende reet na de Goude."

De jonge Joost was een der beste leerlingen van het Amsterdamse St. Nicolaas College ter Oude Zijde, vermaarde stichting van Willem Eggert. In het Amsterdam dier dagen bloeiden wetenschap en kunst. Erasmus' geest was er sterk en levend, geheel in tegenstelling met zijn eigen stad Rotterdam, welke in cultureel opzicht ver bij het toenmalig Amsterdam achter stond. De renaissance had nieuwe schoonheid doen opbloeien. De mens ontdekte en kende zichzelf weer, hij leerde het mooie in en rond zich opnieuw waarderen.

Het Amsterdams humanisme drukte zijn stempel niet het minst op het onderwijs. De studie der klassieken, het verbeterd taalonderricht — niet alleen de moedertaal, maar ook Latijn, Grieks, Frans en Duits, het eerste vooral — hadden gunstigen invloed op het geestelijk leven der toenmalige jeugd. De welsprekendheid werd ernstig beoefend; de leerlingen voerden op gezette tijden klassiek en ander tooneelwerk op.

In welsprekendheid muntte Joost uit, het toneel lag hem minder. Dagen lang was hij stil en in zichzelf gekeerd, een snuffelaar in de libryen, die van Occo vooral, rijk voorzien zij het slordig beheerd. Vaak toefde hij in diens gastvrij huis, verdiept in zijn lectuur. Dan kwam wel de mooie Ballichje Occo binnen