Twaalf burgemeesters, 500 jaar Amsterdam (met Fred. Thomas)

IO JACOB BRASEMAN VAN DEN ANXTER

van een geheel gewest; in waarheid slechts een stad van twaalfduizend zielen welgeteld. De houttuinen aan den Ykant spraken van den bloei dezer vaart, de korenmarkt verhandelde het graan voor heel het achterland, zout haalde men uit Bretagne voor eigen gebruik en doorvoer naar het Oosten. Uit Hamburg kwam het bier, vergeefs poogden de Wendische steden het laken uit Amsterdam van markt en nering te weren en eindelijk was de haring een Amsterdamse waar, gevangen en gezouten waar God Zijn zegen gaf.

Maar deze macht en rijkdom moesten bevochten en verdedigd worden. Thans ook, in den winter van 1439,had Amsterdam een oorlogsvloot van twintig zeilen in zee. De Oosterse oorlog, verbeten strijd om vrije vaart op havens en kusten der Oostzee, was het jaar te voren uitgebroken. Lübeck, de sterke Hanzestad met haar bondgenoten, stond tegen Amsterdam, dat van de Hollandse steden haar meest geduchte vijand was. De vrije vaart op Oostland, de handelsbetrekkingen met Liven, Letten en Russen vormden den inzet, uiteindelijk echter de heerschappij ter zee. Tot 1441 zou deze oorlog duren, die Hollanders en Zeeuwen en Amsterdam vooral veel gewin bracht, de Hanze grote schade. Van de kusten van Frankrijk, waar in de baai van Bourgneuf de rijke zoutvloot, bestemd voor de havens der Oostzee, den Hollanders in handen viel, tot in de monden van Weser, Elbe, de Belten en de Sont verschenen de schepen der Amsterdammers, den vijand bestokend in eigen water, buitgierig stropend en kapend al wat in den weg kwam. Op Noord- en Zuiderzee voeren deze schepen als meesters van het water, den bezem in den mast. Het kleine Amsterdam beheerste de zee ,,mit grote vlote van scepen, mit luden van koopmanscappen ende dairtoe mit luden van wapenen," het ordonneerde de zeevaart onder zijn zegel, paalde met zijn haven en schepen aan gans een wereld, zijn Kogge, bezeild en bewapend, kwam San Marco's leeuw gelijk, gevleugeld en met klauwen, de marmeren trots