Joodse traditie als permanent leren

9

30

rest is feeble and short-lived' .

(1) Gezag berust op het vermogen tot beredeneerde verklaring.

Het persoonlijke gezag van bijvoorbeeld Aristoteles berustte op de beredeneerde verklaringen die Aristoteles zelf gaf of kon geven en die zijn volgelingen (de Aristotelianen) gaven of konden geven. God zelf ontkwam niet aan de noodzaak Mozes te onderrichten. Het onpersoonlijke gezag van bijvoorbeeld het wetboek berust op de beredeneerde verklaringen die juristen aan de wetten geven of kunnen geven. Een preambule die aan de eigenlijke wet voorafgaat, bevordert het gezag van de wet eveneens. Het onpersoonlijke gezag van dode objecten (zoals wetboeken, encyclopedieën, woordenboeken, kwaliteitskranten, enz.) is niet altijd terug te voeren tot het persoonlijke gezag van de makers, omdat vaak de makers onbekend zijn. Gezag zit niet in de dode of levende dragers van dit gezag, maar in de beredeneerbaarheid van datgene wat de dragers expliciet of impliciet verkondigen: 'It is the communication rather than the communicator that is in a strict sense possessed of authority' * ®.

(2) De verklaring en niet de verklaarder bezit gezag.

Zegt men dat een persoon gezag heeft, dan bedoelt men daarmee dat hij gezaghebbend communiceert, dat zijn boodschap gezag heeft, dat het mogelijk is de beredeneerbaarheid ervan aan te tonen. De nadruk ligt op 'mogelijk', omdat in de praktijk de ontvangers van de boodschap niet altijd het aantonen van de beredeneerbaarheid ervan verlangen. Vindt het aantonen van de beredeneerbaarheid van de boodschap wél plaats, dan kan dit door de persoon die gezag heeft, gebeuren, maar ook door anderen (priesters, schriftgeleerden, deskundigen, Freudianen, Marxisten, propagandisten, enz). Het gezag van een wetboek, de bijbel, enz. berust uitsluitend op de beredeneerde verklaringen (interpretaties) die juristen, theologen, enz. , van de inhoud ervan geven of kunnen geven.

Gezag wordt hier niet als een psychologisch, maar als een feitelijk, echt bestaand fenomeen gezien: 'Crucial is the potentiality for reasoned elaboration. Not the psychological belief in such a capacity is decisive, but the actual presence of such a capacity'^. Bij gefingeerd gezag is de potentialiteit geen echte potentialiteit en zal daarom nooit actualiteit kunnen worden. De beredeneerde verklaring blijft achterwege en vroeg of laat wordt het schijn-gezag