Joodse traditie als permanent leren

24

wordend geheugen). De leuze 'Leven is permanent leren' is dus zeer goed g

staande te houden' .

In het gewone taalgebruik duidt 'leren' soms op een taak (activiteit), soms op een resultaat (prestatie). Als ik zeg dat ik veel van iemand geleerd heb, gebruik ik de resultaatbetekenis van 'leren'. Een leraar die aan een leerling die zijn les niet kent, vraagt of hij de les wel geleerd heeft, gebruikt 'leren' in de taakbetekenis. In het kader van PL gebruik ik 'leren' in de taakbetekenis en de hierboven geciteerde woorden onderschrijf ik in dit kader als ik de volgende wijzigingen in het citaat mag aanbrengen:

Daar 'leren' een 'pogen om . . . ' is, spreek ik niet graag over 'onbewust leren', d.w.z. over 'onbewust iets pogen'. Het woord 'onbewust' laat ik weg.

De zin die begint met 'Leven is^ leren' maak ik als volgt af: 'pogen informatie te verwerven,, kennis en vaardigheden op te doen, aanpassingen te vinden, gewoontes en routines bij te leren én af te leren'.

De Groot is een voorstander van EP als EP permanent leren, PL dus, betekent. Als de leerling en niet de leraar de hoofdrol vervult (wat iets is, dat niets met de resultaat- of taakbetekenis van 'leren' te maken heeft). Betekent EP echter permanent onderwijs ontvangen, dan heeft hij er geen goed woord voor over:

'Volwassenen, oudere volwassenen in het bijzonder, plegen er erg blij mee te zijn dat zij niet meer worden opgevoed en onderwezen door mensen die weten wat goed voor hen is; dat mogen zij gelukkig zelf weten. Zij plegen het ook prettig te vinden dat zij niet meer naar school hoeven en ook geen andere vormen van uitdrukkelijk 'gegeven' onderwijs behoeven te genieten. Het mag wel, maar het hoeft niet. Volwassen zijn betekent onder meer: zelf beslissen of je er (door studie) iets bij wilt leren, wat je wilt leren en hoe je dat wilt doen' . De schrijver stelt dan ook

' . . . uitdrukkelijk dat het leven niet is, en niet moet zijn een permanent onderwijsleerproces : terwijl het wél een proces van permanent leren is. Voor dit permanente leren is onderwijs géén voorwaarde, maar soms wel zeer nuttig'^. Deze mening onderschrijf ik.

Aan welke leeftijd is volwassenheid gebonden? Er zijn scholieren, om maar te zwijgen over studenten, die zelf willen beslissen of ze er door studie iets