Joodse traditie als permanent leren

23

Wat PL onder 'permanent' verstaat, staat achter punt (d)^. Alleen het leren van mensen valt onder PL en iedereen die leert wordt een leerling genoemd (zie de punten (b) en (e) ).

Onder leren versta ik niet het met succes verwerven van kennis, maar het pogen om kennis te verwerven.

'Leren' is volgens deze definitie iets dat kan mislukken. De poging om kennis te verwerven kan falen. Aangezien de te verwerven kennis onuitputtelijk is, is elk slagen (van de poging om kennis te verwerven) slechts een relatief succes: altijd is er meer te leren dan de leerling al met succes geleerd heeft. Er bestaan vele definities van 'leren', die ongeschikt zijn om in het kader van PL te gebruiken, omdat ze het leerresultaat (de kennis) te veel benadrukken.

PL vat leren als een algemeen menselijke activiteit op en legt de nadruk niet

7

op het resultaat maar op het pogen dit resultaat te bereiken . 2.4. De leuze 'Leven is permanent leren'

Er zijn twee soorten leerprocessen: leerprocessen waarbij geen onderwijs gegeven wordt en leerprocessen waarbij dit wél gedaan wordt. De laatste soort leerprocessen worden wel 'onderwijsleerprocessen' genoemd. De verzameling van onderwijsleerprocessen is dus een deelverzameling van de verzameling van leerprocessen.

'De menselijke ontwikkeling heeft twee duidelijke aspecten: dat van groei en aftakeling enerzijds (van het lichaam, de organen, de functies inclusief de psychische) en dat van ontwikkeling door leerprocessen. Hanteert men nu, wat dit tweede aspect betreft, de gangbare psychologische definitie van 'leren', die schools én buitenschools, bewust én onbewust, cognitief, affectief én motorisch leren omvat, en die zowel bijleren als afleren onder 'leren' begrijpt -- dan is het duidelijk dat het hele leven, de hele psychische ontwikkeling van de mens, tot aan de dood, kan worden beschreven als een permanent leerproces. Leven is leren: informatie verwerven, kennis en vaardigheden opdoen, aanpassingen vinden, bijleren én afleren van gewoontes en routines. Weliswaar is er ook hier, naast groei (van het totale bestand aan beschikbare mentale 'programma's'), sprake van aftakeling, door vergeten; maar dat vergeten speelt van het begin af aan een grote rol --en het wordt voortdurend bestreden door . .. nieuwe leerprocessen (bv. aanpassingen aan een slechter