Joodse traditie als permanent leren

2. EEN MODEL VOOR PERMANENT LEREN

20

2.1. De woorden 'leren' en 'educatie' in het taalgebruik

Wat is 'leren'? Hoe wordt dat woord gebruikt? Welk verband bestaat er tussen 'leren' en 'onderwijzen'? Behalve van mensen, dieren en machines wordt er ook van God (goden), engelen en afgestorvenen gezegd dat ze leren en/of onderwijzen*. Ook het embryo leert al in de moederschoot . Ouders en kinderen leren van elkaar. Op scholen en universiteiten wordt geleerd. In gezegden zoals 'de ondervinding leert' en 'een mens is nooit te oud om te leren' wordt over leren gesproken.

Waarom deze opsomming? Om te laten zien dat al weet ik hoe het woord

3

'leren' gebruikt wordt, ik nog niet weet wat het betekent .

'Leren' is een oud woord, waarvan de betekenis in de loop der eeuwen verschoven is. Oorspronkelijk betekende het waarschijnlijk herhalen, later o.a. onderwijzen (hoofdrol: leraar) én studeren (hoofdrol: leerling) en tegenwoordig vooral studeren.

Wat voor het woord 'leren' geldt, geldt ook voor het Engelse 'to learn' en het Duitse 'lernen'.

'Leren' betekende oorspronkelijk een activiteit van de leerling, later een activiteit van leraar én leerling en tegenwoordig meestal weer een activiteit van de leerling.

Een vergelijkbare verschuiving, maar dan juist in de andere richting, vertonen het Engelse 'education¹ en het Franse 'éducation'. Oorspronkelijk betekende het het leiding geven, later o.a. het onderwijzen én het studeren en tegenwoordig vooral het onderwijzen (het opvoeden)^. Oorspronkelijk betekenden 'education' en 'éducation' een activiteit van de leraar (leider), later een activiteit van leraar én leerling en tegenwoordig meestal weer een activiteit van de leraar (ouder).

Schematisch kunnen de betekenisverschuivingen aldus worden weergegeven: