4
gestelde doeleinden gaan nastreven, ontaardt hét onderwijsleerproces in hét 3
manipuleren van de één door de ander. Tér verduidelijking het volgende plaatje:
onderwijsleerproces
Een cultuur waarin het leren een centrale plaats inneemt, is de joodse cultuur. Ik wil nu aantonen dat het beter is om over 'de centrale plaats' te spreken. Deze tendens tekent zich al af vóór het begin van de Christelijke jaartelling en werkt tot en met de dag van vandaag door* Totale onbekendheid met joodse cultuur spreekt uit bijvoorbeeld de volgende passage: 'If one fathoms the ancient literature of different civilisations, one soon discovers that the idea of lifelong learning is indeed a very old one. And one could argue that lifelong learning was always going on in one form or another without it developing into an educational principle and often without it being a conscious act. This is because learning is natural for human beings at any
stage in life, and there is always a need to learn something new as long as 4
one is active and alive' .
Voor de joodse traditie gaan deze woorden niet op. Permanent leren is daar het educatieve principe bij uitstek. Dit principe is expliciet in de verschillende godsdienstcodices vastgelegd. Léren wordt niet als een natuurlijke bezigheid opgevat, maar als een handelen dat veel wilskracht en doorzettingsvermogen vereist.
Dit eerste hoofdstuk heeft twee bedoelingen. Allereerst wil ik de lezer ervan proberen te overtuigen dat bij een begripsanalyse van de term 'éducation per-mamente' ook aan de uitwerking van dit begrip in de joodse cultuur aandacht gegeven moet worden. Dit probeer ik met 1.2 en 1.3 te bereiken. In de tweede plaats wil ik aan de hand van enkele voorbeelden proberen aan te tonen dat onderwijsproblemen doordringen tot in het hart van culturen en mensen en problemen van leven of dood kunnen zijn. Dit doe ik in 1.4.