Joodse traditie als permanent leren

104

Hoewel een begrip als 'deontisch gezag' op de halakhah toe te passen is, is er naar mijn mening een ander (vierde) gezagsbegrip nodig om aan de pluriformiteit van de halakhah recht te doen wedervaren. Dit vierde gezagsbegrip is niet het epistemisch, noch het deontisch gezagsbegrip en lijkt veel op het eerder in paragraaf 3.2 ontwikkelde gezagsbegrip, maar is zwakker dan dit laatste. Noem ik het in paragraaf 3. 2 ontwikkelde gezagsbegrip communicatief gezag (het mani-

52

festeert zich immers in de taal , in de woorden die politieke leiders •en staatsburgers en ook leraren en leerlingen gebruiken), dan zou ik het vierde gezagsbegrip dat alleen in zijn laatste voorwaarde afwijkt van het communicatieve gezagsbegrip van paragraaf 3.2, 'zwak-communicatief' willen noemen. Onder zwak-communicatief gezag versta ik dan een kwaliteit van de communicatie en niet die van een persoon of personen:

(1) Zwak-communicatief gezag berust op het vermogen tot beredeneerde verklaring.

(2) De verklaring en niet de verklaarder bezit zwak-communicatief gezag.

(3) De verklaring moet door de groep, waarvoor hij bedoeld is, begrepen kunnen worden. De groep hoeft er niet mee in te stemmen.

Over de halakhah wordt gediscussieerd en kan gediscussieerd worden. Voor- en tegenstanders van het aannemen van een halakhah bestoken elkaar met argumenten en het typerende van het halakhische ontwikkelingsproces is nu, dat zowel de aangenomen als de verworpen halakhah zwak-communicatief gezag hebben, terwijl de laatste natuurlijk geen deontisch gezag heeft. Ter illustratie van het zwak-communicatief gezag van de verworpen halakhah kan het eerder geciteerde 'De woorden van de ene school en de woorden van de andere school zijn de woor-

53

den van de levende God' dienen , waarbij de aangenomen halakhah die van Hillel is en de verworpen halakhah die van Shammai. Het zwak-communicatief gezag van de verworpen halakhah van Shammai spreekt ook uit de opvatting van één van de latere kabbalisten» ' . . . dass in der messianischen Zeit die Halacha nach der jetzt verworfenen Ansicht der Schule Schammais entschieden werden würde, dass die in einem bestimmten Stand der Welt unakzeptable Auffassung vom Sinn und der Anwendung