Geschiedenis der Joden in Nederland

kerkelijk leven wordt afgesneden.” „Overigens”, zo ging de Commissaris-generaal voort, „hebben de Nederlanders zich gereserveerd te houden en zich niet te mengen in aangelegenheden, die tussen strijdende partijen worden uitgevochten”. En daarom zou dan ook de „moderatie” niet gelden voor de katholiek-gedoopte vol-Joden, omdat de Katholieke Kerk de euvele moed had gehad bij de Zondagsdienst voorlezing te doen van het protest. Hierdoor was de bezetter genoodzaakt „de katholieke voljoden als onze ergste tegenstanders te beschouwen en derhalve zo spoedig mogelijk voor hun wegvoering naar het Oosten te zorgen.”

In de nacht van 2 op 3 Augustus waren de katholiek-gedoopte Joden, die zich in Nederland bevonden, van hun bedden gelicht en met hunne gezinnen onmiddellijk gedeporteerd. En daarom voegde de Commissaris-generaal op die vergadering aan zijn zoeven geciteerde woorden — onbewust toepasselijk, alsof hij het verhaal van de Kruisiging citeerde — de slotzin toe: „Het is geschied!”

De Joden, thans enkel op zichzelf aangewezen, gaven blijk van een dapperheid, welke, Indien de omstandigheden anders waren geweest, tot een groots, massaal verzet zouden kunnen hebben gevoerd. Aan de oproep voor 15 Juli gaf slechts een kleine minderheid gehoor. Toen werd het spelletje van de begindagen van Februari herhaald. In de oude Jodenwijk werden de bruggen opgehaald, de straten afgezet, de gehele buurt geïsoleerd. Honderden Joden werden opgepakt en naar de „Zentral-stelle” gesleept. Thans hadden de Duitsers een onderpand.

Zij lieten door de Joodse Raad mededelen, dat indien de volgende dag de opgeroepenen niet verschenen waren, de gevangenen onmiddellijk naar Mauthausen zouden worden gedeporteerd. Bijna niemand der niet-opgekome-nen, dapper als zij waren, wetende wat Mauthausen betekende, wenste ook maar in het minst verantwoordelijk te zijn voor zulk een vreselijk levenseinde der gijzelaars! Van de nieuw- en opnleuw-opgeroepenen ontbraken er de volgende avond nauwelijks 200. Alle gijzelaars werden vrijgelaten; de Duitsers wisten Immers, dat uiteindelijk niemand hunner ontsnappen zou.

Bij de volgende oproep verscheen wederom nagenoeg

93