Geschiedenis der Joden in Nederland

het bijzonder wordt gestraft, wie tot staken ophitst of daartoe opwekt of de arbeid neerlegt, met tuchthuisstraf tot 15 jaar. Zijn voor de weermacht belangrijke bedrijven, waartoe alle vitale bedrijven behoren, in het geding, dan kan tot de doodstraf worden veroordeeld. Handelingen, in strijd met deze lastgevingen, zijn aan de Duitse krijgswetten onderworpen en worden door de Duitse krijgsgerechten berecht.”

Ook zonder de afkondiging van de staat van beleg, zou op die Donderdag de staking zijn beëindigd. Zij was bedoeld als een proteststaking en als zodanig volkomen geslaagd. En het schoonste, wat zij gaf, was, dat zij den Joden in hun schrijnend leed het gevoel gaf van niet geheel alleen te staan. Een macht, sterker dan zij zelve ooit zouden hebben kunnen formuleren, had zich bereid getoond, enkel ter wille van hen, hun leven op het spel te zetten. En de Joodse proletariërs, de meerderheid van het Amsterdamse Jodendom, waren van het heerlijke bewustzijn vervuld, dat hun verbondenheid met het socialisme niet alleen schijn en klank was geweest. Want in Nederland, zo zong het diep in hen, was iets gebeurd, wat de wereld nog nooit gezien had. Duizenden arbeiders waagden alles, om Joden te redden, een wonder, dat de Gola nog nooit had aanschouwd!

En nu de wraak der bezettende overheid wegens de staking. Aan de stad Amsterdam werd een boete opgelegd van 15 millioen gulden, aan Hilversum 2.5 millioen gulden en aan Zaandam een half millioen. Binnen een week moesten deze bedragen door de gemeenten gestort zijn, die het binnen 6 weken als belasting wederom moesten terugvorderen van de bezitters der hogere inkomens. Twee dagen daarna verscheen een verordening, dat regeringscommissarissen konden worden benoemd om de functies van gemeentelijke organen over te nemen. Het eerst — en daarom was deze verordening dan ook verschenen — werden burgemeester en wethouders van Amsterdam ontslagen en door hele of halve N.S.B.-ers vervangen. De socialistische wethouders kregen het bericht van hun ontslag in de gevangenis, waarheen zij in de nacht van do eerste stakingsdag waren overgebracht. tegelijk met alle socialistische leiders van die stad. Een aantal der stakende gemeente-arbeiders werd

73