Geschiedenis der Joden in Nederland

voor zover het er was, kunstmatig gebracht. Ook volgens hen werd de koffie enkel zoet door het roeren.

Het Jodendom was, voor zover het bewust nog iets voor hen betekende, een godsdienst en niets anders. De reeds eerder geciteerde Dr. J. P. Kruyt wijst er op, dat in het jaar 1934 in Amsterdam, 9.68 % van de uit Joodse moeders geboren jongens niet besneden werd en schrijft, dat hieruit blijkt, dat ook de besnijdenis-ceremonie bij de Nederlandse Joden afbrokkelde. Dit cijfer van 9.68 %• is echter zonder toelichting volkomen misleidend, want het gaat hier, wanneer men de Duitse kinderen en degenen, die voor de besnijdenis overleden zijn, uitschakelt, om 27 gevallen, waarvan 26 jongens, geboren uit een gemengd huwelijk en 1 uit een huwelijk, waarvan de ouders geen kerkelijke huwelijksinzegening hadden gehad. Geen enkel geval van niet-besnijdenis kwam in Amsterdam in 1934 voor bij jongens, gesproten uit een normaal Nederlands-Joods huwelijk. Het handhaven van deze ceremonie wijst echter niet op de verbondenheid met de Joodse goedsdienst, zoals trouwens ook Dr. J. P. Kruyt opmerkt. Het is het onderbewuste gevoel van tot het Joodse volk te behoren en te willen blijven behoren, dat zich hierbij uit.

Een Joods schrijver, Dr. H. Heertje, geeft, al is het ook in andere woorden, dezelfde verklaring als hij in zijn boek over „de Joodse diamantbewerkers van Amsterdam” uiteenzette, dat hun verhouding tot het Nederlands Israëlietisch Kerkgenootschap niet van religieuze, maar van sociale aard was.

Dr. J. P. Kruyt laat in zijn reeds eerder geciteerd artikel zijn conclusie hieromtrent gecursieveerd drukken: „het Jood-zijn, niet de godsdienst, is de band, die hen in Nederland bijeenhoudt, hetzij zij onverschillig, neutraal of zelfs vrijdenker zijn”.

Het indifferent-zijn tegenover de godsdienst is ook bij de Joden overal ter wereld een te algemeen verschijnsel dan dat hierover lang zou behoeven te worden uitgeweid!

Echter ten opzichte van de arbeidersklasse was er nog in Nederland een bijzondere reden, die hen zo sterk van de synagoge had vervreemd. Terwijl de grote massa der Amsterdamse Joden sociaal behoorde tot de klasse van

49