Geschiedenis der Joden in Nederland

bij bepaalde gelegenheden aan het oeroude bier, in de hakkeneien van hun verslagen vijanden uitgeschonken, te buiten waren gegaan.

De „Junker” en „Schlot-Junker”, — de eigenaars der grote kolen-, ijzer- en staalbedrijven — steunden deze razernij met vuist en geld, omdat het de contra-revolutionnaire oplossing van het Europese probleem scheen te betekenen. En overal in Europa werd dit voorspel van de huidige wereldtragedie door den kleinburger, die naar het verleden terugverlangde, door den groot-bourgeois, wien het machtsvertoon imponeerde, door den half-intellectueel van zuivere bloede, die eindelijk zijn ideologie kreeg, door den lompenproletariër, die op roof uit was, door al deze elementen met instemming gadegeslagen, ja, zelfs beap-plaudiseerd.

Er waren in de landen buiten Duitsland ook bij bovengenoemde groepen remmen van cultuur, van traditie, van religie, van nationaal gevoel. Maar zolang het Teutonische gevaar buiten hun grenzen bleef, werden deze remmen niet bewust aangezet. En zo kwam het, dat ook Nederland met zijn oud-burgerlijke cultuur, met zijn eeuwenlange traditie van vrijheid — het nationale gevoel in Nederland was voor 1940 slechts zwak ontwikkeld —, niet geheel immuun bleef voor deze Germaanse besmetting. Men vond, dat in het nationaal-socialisme en in het antisemitisme toch wel iets stak. Dit was de tijdgeest van 1933 tot 1940. En zo werden velen hun antithetische instelling ten opzichte der Joden bewust. Het „stervende avondland” was de voedingsbodem voor de bacil der xenopho-bie in reincultuur.

Hoe stonden de Joden van Nederland tegenover deze verschijnselen? Wij schreven reeds in het eerste hoofdstuk, dat het Nederlandse Jodendom geen afgesloten, maar een gesloten groep vormde en wij zetten later uiteen, dat allerlei invloeden werkzaam waren, die de geslotenheid van de Joodse groep niet alleen in stand hielden, maar versterkten.

De enigen in Nederland, die zich hiervan niet bewust waren, waren voor het grootste deel de Joden zelf. Als men hun zei, dat er een bepaald Joods vraagstuk bestond, ontkenden zij dit, Natuurlijk, er was wel zoiets in enkele landen, maar voor Nederland bestond het in ieder geval niet. In Nederland was het antisemitisme,

48