Geschiedenis der Joden in Nederland

was, uit het rijk, waarvoor een groot deel der West- en Noord-Europese' landen slechts! voorhavens waren, uit Duitsland!

Duitsland bezat echter geen revolutionnaire krachten. Het heeft nooit een sterk revolutionnair burgerdom bezeten, zoals, om ze in historische volgorde op te noemen: Nederland, Engeland. Amerika en Frankrijk. Sinds de zestiende eeuw als het ware afgesneden van de nieuwe ontwikkeling, zich meer dan tot bloedens toe verwondend in de 30-jarige oorlog, kon het zich slechts, toen de nieuwe kapitalistische maatschappij ook daar wortel schoot, tot nieuw leven verheffen onder leiding van het Pruisische jonkerdom. Het Duitse volk werd door de moderne ontwikkeling „tüchtig”, maar bleef in al zijn geledingen, groot-bourgeoisic, kleinburgerij en arbeidersklasse, „der Untertan”, bewust of onderbewust, in eerbied opziend naar de half-feodale machten. Om Helnrich Heine’s schitterende uitdrukking hier te citeren: zij waren „als batten sie verschluckt den Stock mit dem sie einst geprü-gelt”. Zij hadden allen de stok ingeslikt, waarmee zij door de Pruisische koningen tot de beste soldaten van Europa waren omgeranseld. „Ja, ganz verschwand die Fuchtel nie, sie tragen sie jetzt im Innern”. Die stok was een deel van henzelf geworden. Duitsland heeft in de achttiende en het begin der negentiende eeuw op het gebied der muziek, der philisophie en der litteratuur zijn grote burgerlijke cultuur gehad, maar het bleef alles „auf der Nebelhöhe der Idee”. En nooit hebben de Duitsers burgerlijke idealen in werkelijkheid kunnen realiseren. Zij waren anders dan de volkeren van West-Europa, of zoals Heine het uitdrukte: „Die anderen Völker haben sich auf platter Erde entwickelt”, op de bodem der nuchtere werkelijkheid in de strijd tegen hun feodale en half-feodale onderdrukkers. Omdat deze werkelijke burgerlijke ontwikkeling ontbroken heeft, bezat ook de Duitse arbeidersklasse, die de omvorming der afzonderlijke rijken van Europa tot de „Verenigde Staten van Europa” had moeten brengen, niet de kracht voor deze revolutionnaire taak. De enige grote revolutionnaire kracht, optredend in de jaren rondom 1914, was van niet-Dultse oorsprong, het was de Poolse Jodin Rosa Luxemburg, wie het echter nooit is kunnen gelukken, — haar tragisch lot en dat der Duitse arbeidersklasse — de arbeidende massa’s van „Untertane” tot

46