Geschiedenis der Joden in Nederland

schappij vorm, die steeds met de verschrikkelijkste kata-strophen gepaard gaat?

Men kan hierbij wijzen — dit geschiedde dan ook — op de lange depressieperiode, die sinds 1920 de wereld zo scherp geteisterd heeft. Dit geeft echter geen verklaring, waarom in het hart van Europa het antisemitisme in een felheid opstond, welke ieder nog enkele tientallen jaren geleden voor onmogelijk had gehouden, terwijl het zich daarbij baseerde op ene ideologie, welke men in onze „verlichte” tijd als obscuur bijgeloof der Middeleeuwen onmiddellijk had moeten verwerpen.

Deze vragen vinden terstond hun antwoord, wanneer wij de tragische toestand van Europa sinds het begin van de twintigste eeuw hebben begrepen. Al het gebeurde sedert 1914 is niet de oorzaak van Europa’s ondergang, maar omgekeerd is het de „Untergang des Abendlandes”, die alle ellende over de wereld heeft uitgestort.

De productiekrachten, waarover de mensheid beschikt, hadden zulk een omvang aangenomen, dat zij niet meer pasten binnen de politieke versnippering, waaronder dit werelddeel leed. In het groot gezien was niet alleen de Balkan, maar geheel Europa „verbalkaniseerd” De geweldige ontwikkeling der techniek eiste, dat men niet meer in afzonderlijke rijken, maar in werelddelen dacht. Slechts de „Verenigde Staten van Europa” hadden het politieke raam kunnen vormen, waarbinnen de productieve mogelijkheden tot volle ontplooiing hadden kunnen komen. Om tot deze omvorming te geraken, waren echter revolution-naire krachten nodig. Het was juist de tragiek van Europa, dat deze ontbraken. Wijl zij' niet aanwezig waren, verplaatste het zwaartepunt van de wereld zich van Noordzee en Atlantische Oceaan naar de Stille Zuidzee. Noordzee en Atlantische Oceaan worden binnenzeeën, zooals in de zestiende eeuw de Middellandse Zee, de „Jam Gadol” (Oceaan) van de Bijbel, tot een zee van lagere rang werd gedegradeerd en het centrum van de toenmalige economie zich van de landen rondom de oude wereldzee naar Nederland en Engeland verschoof.

Deze wijze van beantwoording der hier opgeworpen vragen doet onmiddellijk een nieuwe vraag oprijzen. Waarom waren er niet de nodige revolutionnaire krachten? Zij hadden moeten komen uit het hart van Europa, uit dat deel, dat economisch het sterkst en het verst ontwikkeld

45