Geschiedenis der Joden in Nederland

Wel kan men pogen, zich daartegen te verweren — en het was het Joodse noodlot, dat zovelen dit hebben getracht — dat deze „Schicksalsgemeinschaft” ons bewust wordt.

Het merkwaardige in Nederland was, dat een tijdlang vele niet-Joodse Nederlanders zich hun Nederlanderschap niet bewust waren. Zij meenden internationaal te zijn; ze waren slechts cosmopoliet, en zelfs dat niet. Want de gebeurtenissen der laatste jaren hebben hun het behoren tot de Nederlandse lotsgemeenschap hard-psyschisch en hardhandig doen gevoelen.

Dit brengt ons vanzelf tot het verschil tussen volk en natie. Om tot een natie te behoren, moet men zich de lotsgemeenschap bewust hebben gemaakt.

Het verschil tussen volk en natie Is analoog aan het verschil, dat de beroemde Joodse socioloog en econoom Karl Marx maakte tussen de , .Klasse an sich” en de „Klasse für sich”. Iedere proletariër, of hij het wil of niet, behoort tot de arbeidende klasse; hij maakt deel uit van die klasse „an sich”. Hij, die klassebewustzijn heeft verkregen, behoort tot de klasse „für sich”. Een volk is derhalve een „Schicksalsgemeinschaft an sich”, de natie een „Schicksalsgemeinschaft für sich”. Zij dus, die hun volksbewustzijn verdringen, behoren niet tot een natie, hoezeer zij ook deel van een volk uitmaken. Het natiebegrip veronderstelt derhalve bewustzijn; het deel uitmaken van een volk wordt niet door verdringing teniet gedaan. Wat betekent dat in zijn consequenties? Het natiebegrip verlangt tevens keuze; het volksgenoot-zijn is van keuze onafhankelijk, is „Schicksal”. De sociologische definitie van het volk als „Schicksalsgemeinschaft” is vanzelfsprekend tevens een historische. De „Schicksalsgemeinschaft” sluit verleden, heden en toekomst in zich. Vervolgens betekent dit, dat men, in tegenstelling met het juridische volksbegrip, tot twee volken behoren kan, en de Nederlandse Jood behoorde tot twee volken sinds het einde der achttiende eeuw. Want sindsdien maakte hij ook deel uit van de Nederlandse lotsgemeenschap, zonder daarbij op te houden deel uit te maken van de Joodse.

Voordien heeft men, zoals uit ons historisch overzicht zal blijken, in Nederland de Joden steeds beschouwd als tot een ander volk te behoren en sprak men van de

11