Geschiedenis der Joden in Nederland

Slechts één groep onder de Joden was tot deze poging in staat, de „Chaloetsiem”, Collectief wilden zij zich eigen redding veroveren en aan hun roeping getrouw, trachten Erez Israël, het land der vaderen, te bereiken. Zij, die in moeilijke oorlogsjaren hun heilig ideaal getrouw bleven: een vrij en gelukkig Joods volk temidden van vrije en gelukkige volkeren, kwamen in de laatste dagen van het derde bezettingsjaar nog tweemaal „feestelijk” bijeen, om hieruit kracht te putten voor hun moeilijke tocht. Zij wisten Nederland te moeten verlaten, waar de deportatie van de rest van het Jodendom ieder uur meer naderde.

Het Israëlietisch Paasfeest in April 1943 zag hen, met enkele ouderen, rondom de Sederdis vergaderd, tezamen op moderne wijze het oude Paasverhaal reciterend. En voor hen, die zich opmaakten voor de pelgrimstocht naar het land Kanaan kregen de aanvangswoorden van dit overoude, schone verhaal een wonderbaarlijke betekenis: „Dit jaar zijn wij nog hier, het volgende jaar in Erez Israël; thans zijn wij nog slaven, het volgende jaar kinderen der vrijheid”. Uit de wereldliteratuur, zoals Heine’s „Rabbi van Bacherach”, verhalen zij de pogroms in de Middeleeuwen, op het Paasfeest bedreven. Wie weet, of aanstonds midden in deze bijeenkomst de Gestapo niet binnendringt om ook hen gevankelijk weg te slepen? Een der chaloetsiem leest gedeelten voor — helaas, hij heeft de grond der vrijheid niet mogen betreden — uit een door hem geschreven toneelstuk, „Mozes” genaamd, van heerlijke schoonheid, dat aan het verleden de hoogste actualiteit geeft en het heden in de meest tragische harmonie met het „duister” verleden brengt. En na het verhaal van het „Arme Lam”, dat zij nu wellicht voor het eerst doorvoelen, nadat het hun als allegorie der wereldgeschiedenis is uiteengezet en dat hoopvol eindigt met de profetie, dat ook eenmaal de „dood” van de aarde verdwijnen zal. klinkt het Palestijnse lied: „Nooit verbroken wordt de keten”, het gedicht, waarin Joods verleden, heden en toekomst als eenheid wordt bezongen. Zó putten zij Joodse kracht voor hun moeilijke reis uit het Jodendom der vroegere tijden.

En op de eerste Mei 1943, —■ zij willen immers een vrij, gelukkig Erets Israël temidden van een vrije gelukkige wereld — putten zij voor hun tocht moed uit de toekomst.

100