Een schaap vangen

fïsch territorium gaat of om een geestelijke leefwereld; en bij het vrijwillig verkleinen van je territorium moet je heel precies weten tot hoever je je wilt terugtrekken ten gunste van de ander. Enzovoort, enzovoort.

Er is wel iets dat op tolerantie lijkt en waarvoor je geen volwassenheid, wijsheid, nieuwsgierigheid en zelfvertrouwen nodig hebt, maar die schijntolerantie is in feite onverschilligheid. Soms een heilzame onverschilligheid - Vat niet weet, wat niet deert’ - een aantal conflicten kan worden voorkomen als je je niet te veel met de ander inlaat. Maar het blijft onverschilligheid.

Ruimte maken voor de ander. De invloed van anderen laten gelden binnen je eigen territorium. Daar hebben we het over. De invloed kan heel verschillende vormen aannemen en niet alle vormen leiden tot een multiculturele samenleving. Bijvoorbeeld. Ongetwijfeld zijn er hier onder u mensen die een spijkerbroek dragen en zeker zijn er onder u velen die, als ze hem vandaag niet aanhebben, er toch een of meer in de kast hebben liggen. Spijkerbroeken, T-shirts, sweatshirts, Nikes of andere sportschoenen, aerobic-pakjes, inlegkruisjes, ondergoed in alle mogelijke kleuren behalve effen wit, zoals dertig jaar geleden, gebloemde servetjes, kunstbloemen, plastic boodschappentasjes, en niet te vergeten de Coca-Cola, hamburgers en de ontelbare soaps en televisieseries: Dallas, Dynasty, The Bold and the Beautiful, Santa Barbara, LA Law, MASH> Oprah Winfrey, het zijn allemaal producten uit de Amerikaanse beschaving.

Afgezien van de Coca-Cola en de spijkerbroeken waren het allemaal dingen die ik in 1967 in de Verenigde Staten zag - met afschuw, echt vreselijk vond ik het allemaal - en die ik in de jaren daarna geleidelijk aan naar Nederland zag komen. Met de T-shirts en de hamburgers namen we ook de ideeën over van de Amerikanen: het idee dat kleren gemak