Het kleine land en zijn groote schoonheid

van straten, dwarsstraten en grachten levert talrijke aardige doorkijkjes op en uit sommige is het onverwachte gezicht op den Westertoren, die, in verhouding tot het smalle straatje, dat hij afsluit, een geweldige massa is, buitengemeen verrassend. Een stad op zich zelf is de Jordaan. Zij is echter niet de eenige. De Jodenbuurt is het eveneens, en niet minder zijn het de eilanden Kattenburg, Oostenburg en Wittenburg in het Oosten, het Bickers-, het Prinsen- en het Realeneiland in het Westen der stad. Verandering, nivelleering, moderniseering, verspreiding van de oorspronkelijke bevolking dezer wijken over de geheele stad, deze dingen zijn ook hier geschied; maar van hun oude eigen wezen, leven en karakter is genoeg overgebleven, om deze stadjes in de stad bijzonder aantrekkelijk te maken.

Zoo is het met de geheele stad. Er is veel veranderd in het oude stadsbeeld. Op vele punten is het zoodanig gewijzigd, dat het, bij vergelijking met oude afbeeldingen van dezelfde punten, bijna niet meer te herkennen is. Grachten werden gedempt, bruggen verlaagd, straten verbreed, torens, waag- en poortgebouwen gesloopt; het prachtige gezicht op de stad van het IJ uit, werd door den bouw van spoorweg en station op kunstmatige eilanden in de oude haven (den gruwelijksten aanslag, ooit op de schoonheid eener stad gepleegd) voor altijd vernietigd; wallen en bolwerken werden geslecht en in hun plaats kwamen leelijke straten; in het stadsbeeld niet passende groote en kleine gebouwen vervingen maar al te vaak schoone, althans eigenaardige oude gevels — men heeft, vooral in de 19de eeuw, doch ook, zij het in mindere mate, in onzen tijd, al het mogelijke gedaan om de stad van hare schoonheid te be-rooven, doch men is er niet in geslaagd. Deze schoonheid is gebleken onverwoestbaar te zijn. Vorm en indeeling der oude stad zijn zoodanig, dat veranderingen, hoe ingrijpend ook, hunne karakteristieke eigenschappen nimmer geheel kunnen doen verloren gaan. Zoo talrijk zijn de fraaie 16de-, 17de- en 18de-eeuwsche huizen, dat slooping van vele en hunne vervanging door moderne bouwsels wel betreurenswaardige onderbrekingen in het leven roept, doch de schoonheid van het straat- of grachtbeeld niet vernietigt. De weidsche kruinen der oude olmen langs de grachten zorgen voorts, dat het oog niet al te zeer gekwetst wordt door hetgeen oneerbiedige en onbekwame bouwmeesters jegens de oude stad misdreven. Hier afzonderlijk, ginds in groepen, verder nog in gesloten rijen, staan daar de typisch-Amsterdamsche hooge huizen, met

17