Joods huwelijks- en echtscheidingsrecht

HISTORISCH OVERZICHT

Het was voornamelijk een landbouweconomie met een beperkte vorm van veeteelt.

Mensen leefden meer in huizen dan in tenten. Ze waren al enigszins gesedenteerd.

Er was een sterk gevoel voor verantwoordelijkheid en afhankelijkheid van de groep of de stam. Toch leefde men niet geïsoleerd en er waren regels voor vreemdelingen die bij hen woonden.

Voor de kennis van het bijbelse recht dat te maken heeft met en invloed heeft op het huwelijksrecht zijn ook andere geschriften van belang; in Jeremi'jahoe (Jeremia) 32:9-14 vinden we regels over de koop van onroerende zaken, in dit geval een akker.

In het Boek Ruth lezen we in 4:9 ook regels over het in bezit nemen van onroerende zaken en in 4:5 en 4:10 worden nadere regels omtrent het leviraats- of zwagerhuwelijk (Dew. 25:5) gegeven.

In diverse plaatsen in de bijbel vinden wij verhalen, spreuken of parabels die ons inzicht geven over de huwelijksrelaties in die tijd (b.v. Bem. 5, Hosea 2-5, Jeremia 3, Hooglied, Prediker etc.).

Ook de apocriefe literatuur is van belang; in het boek Tobit 7:13-15 lezen we regels over het huwelijksrecht.¹

De rechterüjke organisatie was aanvankelijk horizontaal. De Oudsten van de stad spraken recht in een open ruimte bij de stadspoort: Dew. 21:18-21 en 22:13-21. Ze hadden het recht om iemand uit te leveren ter fine van berechting vanuit een asielstad: Dew. 19:12 en waren verantwoordelijk voor een niet-opgeloste moord: Dew. 21:2-3. Er was geen systeem van hoger beroep. Ten tijde van de monarchie bestond er wel een recht van petitie.

In dezelfde periode ontstaat ook het systeem van door de Koning benoemde rechters en het oprichten van een speciaal college in Jerusalem.

De verhouding tussen deze benoemde rechters en de locale rechters is onduidelijk.

11

¹ Het Boek Tobit is vermoedelijk Perzisch van oorsprong. Zie Encyclopedia Judaica Vol 15. pp. 1183-1187.