Het Joodse vraagstuk

jes, opgerichte stenen e.a., werden een tijdlang op Jahwe geduid en raakten vervolgens in onbruik.

Dezelfde ombuiging van oude gebruiken tot een nieuwe zin vinden we in de Israëlitische heilige feesten. Oude natuur-feesten hebben langzamerhand ..historische” betekenis gekregen. Israël heeft uitbundig zijn feesten gevierd en ook de latere Joden hebben dat nooit verleerd. In het voorjaar met volle maan werd de eerstgeboorte van het vee gevierd, wellicht al van voor-Mozaïsche oorsprong, het Paasfeest; op het Mazzothfeest werden de eerstelingen van hei koren genoten en werd de eerstelingsgarve gewijd; bij het wekenfeest werd de afsluiting van de graanoogst mei beweeg-offeraude van eerste broden en vrolijke maaltijd gevierd: en als hoogtepunt van oogstvreugde het Loofhuttenfeest, waarin de vruchtenoogst verbonden was met een oud nieuwjaarsfeest uit de lijd vóór Kanaan. Overal werd het contact met de producerende natuur volgehouden, maar de resten van vegetatiecultus werden verdrongen door een ..zich verheugen in zijn God”, die al deze dingen schonk. Vandaar de nuchterheid in de opgetogenheid. Ter verhoging van beide werd het natuurgegeven met een nieuwe emotionele laag overdekt, die soms het historisch-rationele motief met zich voerde. Zo verbond men aan het Pascha, het oude nomaden-feest ter bewaring voor boze geesten, de voorbijgang van de doodsengel in de nacht van de Egyptische verlossing. Wanneer geen bepaalde historische herinnering meedeed, verbleekte toch het natuur-mythische moment voor de vreugde over het eigen bestaan in het licht van Jahwe’s gunst. De feesten waren daardoor in het wakker-zijn van Israël verlegd en aan de dromerige participatie aan hei natuurgebeuren (Tammuz!) onttrokken. Het is alles Jahwe-viering, in zijn bijzonder optreden, ingrijpen, of in zijn heerlijk schepperwerk dat weldoet. Om deze viering zo spontaan en vrij mogelijk te doen zijn werden in Israël de bewustzijns-banen door herhaalde herinnering zo uitgeslepen, dat de instinctieve beleving vanzelf w egzakte. Want voor viering van de hoogtepunten van het leven had Israël een grote voorliefde. Het was altijd bereid om de sleur te verbreken en te