Het Joodse vraagstuk

schiedenis tot deze aparte existentie als tot iets ongewoons „geroepen”. De observantie ervan is dan echter bij Israël tot een tweede natuur geworden, echter pas nadat door de intense werkzaamheid der profetische en priesterlijke kringen en later, na het exiel, der schriftgeleerden het typische karakter onuitwisbaar in dit volk was ingeprent.

Om deze dingen in de cultus uit te kunnen beelden moesten de bekende vormen enigszins worden veranderd en hun betekenis iets worden omgebogen.

Godenbeelden waren in Israël op den duur onmogelijk; men kan Jahwe niet vasthouden en onderhouden zoals dat in een godenbeeld gebeurt. Want enerzijds is zijn macht dermate geweldig, dat een permanente verschijning van hem voor de mens onverdraaglijk zou zijn; en anderzijds moet elke afbeelding noodzakelijkerwijs zover bij het origineel ten achter blijven, dat ze een hoon wordt. Overgrote schuwheid voor het heilige beeld en afschuw gaan hier in elkaar over. Het beeld van God is een gruwel, omdat het een dwaasheid is, en omdat het, als het geen dwaasheid was, nog des te gruwelijker zou zijn.

Het centrum van de cultus was dan ook de ark, een lege troonzetel Gods, waarop hij als het hem behaagde kon nederdalen in zijn gedaante van wolk, rookkolom, tussen de eerbiedig wakende cherubs. Niet pure vergeestelijking is hier bedoeld, maar erkenning van de soevereine vrijheid der epiphanie. Want ook de Israëlitische cultus is een middel geweest om van menselijke kant mee te werken aan het verschijnen van God, met erkenning dat hij alleen op zijn manier, d.i. in tekenen, verschijnt. Elke cultus is een stili-sering en regeling van de godmenselijke ontmoeting; in Israël is de cultus zover mogelijk opengehouden naar de kant van het heerlijke goddelijke initiatief. De consequentie hiervan was, dat de Salomonische tempel als Allerheiligste een volstrekt donkere kubus had, terwijl de draagbare tabernakel voorheen de wisselende vrijmachtige rustplaats van de Allerhoogste symboliseerde.

Andere oud-Semitische cultusvoorwerpen, als orakelstaaf-