Het Joodse vraagstuk

de Septuagint vertaalde hem met ,.ho oon”, de zijnde. Die nationale tendens kenmerkte de verteller uit de vroege koningstijd, die als de Jahwist bekend staat en wiens verhalen het bijzonder karakter van Israël accentueren, onder de exclusieve gunst van Jahwe, Culminerend in de vestiging van het koninkrijk onder de Davidische dynastie. Het was de tijd van Salomo, van politieke en religieuse concentratie.

Uit deze nog enigszins primitieve geschiedopvatting hebben later de klassieke profeten hun nieuwe ideeën ontwikkeld, die de verkiezende vrijmacht van Jahwe, aan Israël betoond, in het centrum stelden, maar vandaaruit een wereldvisie gaven, waarin alle volken op hun beurt in het beleid van Jahwe worden gebruikt, met de diep insnijdende ideeën van oordeel en gericht en uiteindelijke bekroning.

De Elohist werkt van het algemene naar het bijzondere, de Jahwist van het bijzondere naar het algemene. Zodoende konden beide namen op de hoogte van deze latere visie worden verbonden tot Jahwe Elohiem.

Aan het begin van Jsraels volksbestaan ligt de plechtigheid, waarbij Mozes aan de voet van de Sinaï als bemiddelaar optrad in het „verbond”, dat tussen Jahwe en het volk gesloten werd. Exodus 24 verhaalt, dat Mozes het bloed van de geslachte offerdieren in tweeën liet delen en de helft er van op het altaar, d.i. de vertegenwoordiger van Jahwe, de andere helft op het volk sprenkelde, nadat dit op „de oorkonde van het verbond” verplicht was.

Deze beslissende ceremonie bracht Jahwe en de stammen als twee verdragspartners met elkaar in duurzame verbintenis, verenigd door het bloed, dat levenskrachtig is.

Een „b’rith” („verbond”) is geen natuurlijke gemeenschap, maar een die opzettelijk gesloten wordt; ze is gemaakt, niet vanzelf gegeven. Ze kan hernieuwd en ontbonden worden. Naast de natuurlijke verwantschap als stamgenoten leefden de Israëlieten dus voortaan in een tweede orde van gemeenschap, waartoe ze speciaal geroepen waren en die op een bijzondere manier bekrachtigd was. Zo wordt een mannenbond, een huwelijk, een cultus- of feestgemeenschap gesloten. Dit laatste was het geval bij de verbondsluiting van

63