Het Joodse vraagstuk

gebruik van oud materiaal, dat als mondeling of schriftelijk verhaal in omloop was. Ook van zulke mondelinge traditie moet de waarde niet laag worden aangeslagen, aangezien de betrouwbaarheid van mondelinge overlevering pas afneemt, naarmate het volksgeheugen zich van schriftelijke hulpmiddelen gaat bedienen. Ze was doorgaans in literair gebonden vorm gegoten, die stipt gememoriseerd werd. Als zulke oude overleveringen kende Israël patriarchensagen, liederen on verhalen uit de omzwervingen voor de vestiging in Kanaan, waarbij vooral de figuur van Mozes in het middelpunt stond, een richterencyclus, kronieken van de koninklijke hoven en overleveringen van de werkzaamheid der nebiiem en later der klassieke profeten; buitendien natuurlijk plaatselijke sagen en legenden.

Wanneer men deze oud-Israelitische literatuur bestudeert, met inachtneming van de perspectivische belichting die de gegevens er in gekregen hebben, en het gevondene inpast in de overige geschiedenis van de oude voor-Aziatische wereld, dan onthult zich een rijk beeld. En wat belangrijk is, is de continuïteit van de historische stroom, die langs ons vloeit, en die het heden inderdaad met het verleden van meer dan drieduizend jaren verbindt. De hoge graad van bewustzijn, die een dergelijke wijde spanning van geheugen met zich brengt, heeft Israël ook al in zijn oudere levensperioden gekenmerkt. Het bewaarde zich bij zichzelf in de getrouwe herhaling van zijn oorsprong en geschiedenis, zoals die van geslacht op geslacht werd overgedragen. Het werd daartoe in bijzondere mate gedreven en is een volk gebleven met sterk traditionele inslag, teken dat het aan zijn eigen verschijningswijze de allerhoogste realiteit beleefde. Het ongrijpbare werd op die manier openbaar. Werd dat spoor uitgewist, dan verdween de bodem onder de voeten.

De oorsprongen van het Joodse volk liggen in de eeuwen tussen 2000 en 1000 voor Christus. Hebreeuwse stammen, die tot de randbewoners hoorden van het enorme Arabische continent, drongen op naar het gebied bij de Jordaan om zich daar te vestigen. Het Semitische binnenland heeft steeds dergelijke bewegingen naar de rand toe vertoond.

51