Het Joodse vraagstuk

angst, want heil en onheil beide staan voor de deur. Hei levende symbool is dan ook een van de belangrijkste kentekenen van een bepaalde gemeenschap in een bepaalde tijd. Altijd worden ook dode symbolen meegesleept, die eenmaal zinvol waren, maar sindsdien zinledig geworden zijn, omdat de aangeduide dingen zich op een of andere manier hebben gerealiseerd. Deze hebben dan alleen historische waarde. Maar levende symbolen zijn kostbare kentekenen. Ze zijn te herkennen aan de emoties, die ze oproepen, en aan het herhaaldelijk en steeds overeenkomstig voorkomen er van en aan de zorgvuldige bewerking, waaruit blijkt dat er bijzondere waarde aan gehecht wordt.

De opleving van het antisemitisme in Duitsland en de relatieve ontvankelijkheid ervoor in andere landen, Nederland niet geheel uitgezonderd, zijn symptomen van een symbolische instelling tegenover de Jood van onze tijd. De Jood wordt gemakkelijk opgenomen in een symbolische figuur en we moeten trachten te verstaan, welke symboliek hier werkzaam is. Ze zal namelijk iets onthullen van de toestand, waarin onze wereld innerlijk verkeert, en die zich uitdrukking verschaft in vormen, die maar gedeeltelijk tot het bewustzijn zijn doorgedrongen. Krachtens de fabelachtige scheppende artisticiteit van het psychische leven worden daardoor beelden gevormd, die, hoewel ontleend aan gegevens die uit de uiterlijke verschijningswereld stammen, gestalte geven aan noties en vermoedens en verwachtingen en zorgen, die moeilijk anders en zeker niet zo kernachtig zouden kunnen worden uitgedrukt. Juist de onmogelijkheid om wat er gaande is op een redelijke formule te brengen drijft tot symboolgebruik. De waan van een zich rationaliserende cultuur, dat ook alle dingen op rationele manier kunnen worden uitgedrukt, is voorbij. Wij letten opnieuw op de uitdrukkingswijze van irrationele waarheden, die zich aandienen met een kracht, zoals men lange tijd niet vermoed had dat ze ontwikkelen konden. Een zekere symboolblindheid maakt plaats voor de begeerte om symbolen te leren lezen, omdat we weten, dat de werkelijkheid gecompliceerder is dan ons verstand geneigd is te erkennen. 1 let hoge van

29