Het Joodse vraagstuk

tief-psychische leven. Ze zijn niet het particulier eigendom van de individu, die op een gegeven ogenblik een waarneming doet, maar ze danken hun bestaan aan de collectieve ziel, waarin de individu met zijn psychisch leven is ingebed. Het zijn voorstellingen, die de mensen onderling verbinden, ze zijn herkenbaar voor anderen, ze dragen trekken die een zekere algemeenheid hebben. Ze hebben zelfs diepe biogenetische woriels en vertonen daardoor telkens affiniteit tot archaïsche ervaringen van de mensheid. Het collectieve geheugen houdt ze vast en neemt pas na zeer regelmatige in-slijping van nieuwe voorstellingsvormen modernere beelden op. Vandaar dat een doelmatig opgezette propaganda, die aansluit aan archaïsche inbonden en voortdurend hamert op hetzelfde aambeeld, in deze richting het ongelooflijke bereiken kan.

Voor het practische levensgedrag is deze beeldvorming daarom van enorme betekenis, omdat de menselijke reactie op indrukken er in hoge mate door wordt bepaald. Vandaar dat het vanouds gebruikt is door de practische politiek om in de menigte de gewenste gedragingen tevoorschijn te roepen. Het interne beeld is de hefboom, waarmee men een groep, en dan ook elk los individu van een groep, in een van te voren bepaalde richting kan gewennen te reageren. Staat dat beeld maar diep en vast genoeg in hem geprent, dan wordt de waarneming erdoor geleid en de gehele psycho-physische reactie zal er de gevolgen van vertonen. Het spreekt vanzelf, dat de fijnheid van de waarneming er niet op vooruitgaat, wanneer het beeld met grove naald wordt ingegrift. Hoe grover waarneming, des te stereotyper de reactie, hetgeen juist in de practische politiek meestal ook de bedoeling is. Al te grote fijnzinnigheden kan men daar niet gebruiken, omdat het collectieve reageren nodig is voor massale druk in een gewenste richting en de verschillende nuances aan de kracht der collectieve reactie afbreuk doen. Het niveau wordt opgeofferd aan het drukvermogen. Niettemin vertoont de beeldenschat als geheel een rijke verscheidenheid en weerspiegelt hij de opgehoopte ervaring van eeuwen. Het gedeelte dat practisch het meest in actie treedt