Het Joodse vraagstuk

Jezus had hem toen vast aangezien en gezegd: „Ik zal staan en rusten; gij daarentegen zult gaan”. Sedertdien had hij inderdaad geen rust meer gekend, maar doolde hij door de wereld.

Deze legende van de „eeuwige Jood” heeft zich daarna verder verbreid naar Frankrijk, Holland en elders.

Tegen de achtergrond van deze middeleeuwse figuur heeft het Duitse antisemitisme zijn gangbare Jodentype ontworpen, de parasiet, de sluipende harteloze profitant, die elke nobele grootdenkende gestalte schaduwt, om zijn zwakke ogenblikken uit te buiten voor zijn slag, de gevloekte ontwortelde, die niet anders kan dan aanvreten, uitzuigen, groeien ten koste van anderen.

Zulke voorstellingen leren in het algemeen eerder iets over degene, die ze koestert, dan over degene, die er in optreedt. Want blijkbaar zijn het beelden, die ingeprent zijn en de kijk, die iemand op zijn omgeving heeft, bepalen. Ze zijn uitermate subjectief gekleurd, getuige de hardnekkigheid waarmee er aan wordt vastgehonden. Nieuwe waarnemingen worden niet meer gedaan. De hoofdzaak weet men en die ligt vast. Het is eigenlijk niet meer de Jood, die ter discussie is gesteld, maar eigen wel en wee van de spreker. De Jood fungeert daarbij min of meer als een intrapsychische figuur, waaraan de innerlijke problemen van de spreker zijn af te lezen. Uitingen als die van Rosenberg hebben de betekenis van symptomen voor een analyse van het nationaal-socialisme van het Derde Rijk en zijn mentaliteit. Blijkbaar voelde het zich beslopen door een macht, die zijn plannen dwarsboomde en dreigde te verlammen. Het was niet gerust op zijn slagen. In de heftigheid en overspanning van zijn beweringen ten opzichte van de Joden is innerlijke onrust afgereageerd, twijfel, voorvoelde onmacht. Het is een duidelijk neurotisch symptoom. De vele schelle kreten van hogere en mindere góden uit datzelfde kamp in de loop van de laatste twee decenniën bevestigen dit overduidelijk. In plaats van een waardig en zelfbewust voortgaan was er een opvijzelen van eigen wezen en roeping, met fantasieën van een wereld-forum en historische rechtvaardiging, die het dramatische

22