Hou vremd ik blief

Voorzanger (een assimileerde jodinne, dochter van de vroegere vri’jzinnige rebbe van Veendam-Wildervaank, Jonas Levi Voorzanger). Dat was zommer 1918; ik was nog gien zesse!

Hoe erveerden jow dat jodendom in jow aldervroegste jeugd?

Deur et joodse femilieleven, daor et joodse jaor de boventoon in voerde. Gien Sunderklaos, gien Sunte Matten, gien Oold en Ni’j en gao zo mar wieder. Oonze joodse kelinder hong in de veurkaemer, mit mooie plaeties en onbegriepelike bi’j schriften. Daenk an mien kwatrien aigen aarf:

as wie ons aigen doagn van de kelinder scheuren -wos ik as kind al dat wie hier nait heuren

(uut: vrouger of loaterj

A’k even schoelemeesteren mag: let op ’e dimensie van de tegenworige tied in scheuren, in de overgaank naor de verleden tied wos. Et jodendom, dat zat gewoon in je, dat was om je toe. Dat leerd’ ie niet; dat beleefd’ ie. Wi’j en de aanderen - naost en tegenover oons. Mar over et joodse vraogstok in de regio wi’k et now es niet hebben. Daor is in et Ni’jsblad van et Noorden al genog over schreven naor anleiding van mien publicaosies van kot leden.

Mar jow „leerden" toch wel et ien en aander?

Ik gong van mien viefde of naor „jeudnschoule” in de Bosstraote. Naost de sjoel, die ik allange veur die tied kende. Mien heit was een slim beholende jood, die gien dienst oversleeg. Hi’j zat rechtsveuran en oefende et jodendom ok in zien persoonlike leven nauwgezet uut. Ik zie him nog zitten (om-en-de-bi’j 1916) morgens mit de gebedsriemen omme. Mit et heufdgebed ston hi’j mit et gezicht naor Jeruzalem toe.

- 17 -