Sjoterim in Egypte

SJOTERIM IN EGYPTE door Prof. Dr. D. Cohen (Amsterdam)

Bij den arbeid in de steden Pithom en Raamses zijn over de Israëlieten gesteld volgens Exodus I, n D'DD niy ,,oversten der heerediensten”, die hen tot het werk moeten drijven, hen kwellen met verplichten arbeid. In c. V 6 en elders echter worden twee groepen van opzichters onderscheiden, de D'IWJ en de D'"W. Deze zijn blijkbaar degenen die de bevelen van den koning ontvangen, en deze aan het volk overbrengen (1.1. 6 en io). Zij worden echter onderscheiden: de DWJ eischen de voleindiging van de opgelegde taak, ook al moeten de steenen zonder stroo worden gemaakt; de D’"W zijn door hen over de arbeiders aangesteld en blijkbaar verantwoordelijk voor deze. Want als de taak niet voleindigd is, worden zij, als de verantwoordelijken, geslagen. Zij beklagen zich dan bij den koning, wederom als vertegenwoordigers van het onderdrukte volk.

De positie dezer twee groepen ambtenaren is hieruit volkomen duidelijk. De D’IWJ zijn in rang hooger dan de Dnnw, die blijkbaar met de arbeiders moeten werken¹). Het lijkt vrijwel zeker, uit het geheele verhaal, dat de eersten Egypte-naren, de anderen Joden zijn.

Kennen wij dergelijke arbeidsverhoudingen ook uit Egyptische bronnen? Het lijkt bij voorbaat waarschijnlijk. Het geheele verhaal omtrent het verblijf der Joden in Egypte staat zoo sterk in Egyptische sfeer, dat ook hier wel Egyptische toestanden moeten zijn weergegeven. Het is dan ook geen wonder, dat, toen men in Grieksche papyri, uit Egypte afkomstig, dergelijke ambtenaren ontmoette, al spoedig aan overeenkomstigheid van hun positie met die van de beambten in Exodus werd gedacht. Toen ik zelf op dit vermoeden was gekomen,

¹

De Heer A. B. Kleerekoper maakte mij er opmerkzaam op, dat in het Jiddisch te Amsterdam en elders „sjouteir” of ,,sjatter” nog altijd wordt gebruikt voor „politieagent” Ook Voorzanger en Polak, Het Joodsch in Nederland s.v.: „ambtenaar bij het gerecht of bij de politie”.