Prof. TREUB's critiek op de sociaal-demokratie en het economisch standpunt der Vrijz.-demokratische partij

den middenstand de bourgeoisie, eene klasse die omhooggaande was; eene klasse evenwel die aan het ondergaan is, kunstmatig te willen in het leven houden, wil zeggen, de ontwikkeling der beschaving tegenhouden.” Dat zegt een man, die geen soc.demokraat is!

Bebel komt vervolgens tot den landbouw.

„Marx’s beschouwingen over de concentratie in den landbouw, reiken tot aan 1870 ongeveer. Geen twijfel dat tot aan dien tijd, de concentratie beantwoordde aan de door hem aangegeven tendenz. Heden ten dage schijnt mij deze opvatting nog voor Frankrijk juist te wezen; ik verwijs hiervoor naar de statistische gegevens in deel 112 van de duitsche rijksstatistiek. Sedert dien tijd vertoont de ontwikkeling een geheel ander gezicht. Welke zijn de oorzaken dat deze omgeslagen is ? In eerste linie, de overzeesche levensmiddelenconcurrentie, die in 1878 bij ons tot de invoering der graanrechten leidde, terwijl onze agrariërs vroeger vrij handelaars waren. Een tweede grond is de snelle ontwikkeling van de industrie en de hoogte van de winsten uit die industrie. Geen twijfel is er aan, hoe rationeel dan een landbouwbedrijf ook moge worden geleid, het kan, in winstcijfer dat te behalen is, met een goed geleide industrieele onderneming nooit concurreeren. Het kapitaal vloeit daarom naar de industrie toe en wordt aan den landbouw onttrokken: er komt gebrek dus aan bedrijfskapitaal. Hand aan hand daarmede gaat het gebrek aan handen voor ’t werk. Terwijl de bevolking van het Duitsche Rijk van 1882 tot 1895 toenam met GD'2 millioen, verminderde de plattelandsbevolking met 784,000 personen.